როგორ შეიძლება შეავსოს რუსეთმა უკრაინაში მიმდინარე ომში მიღებული სამხედრო დანაკარგი, – ამ თემასთან დაკავშირებით სტატიას “პრავდას” ჟურნალისტი ევგენი პაჩენკო აქვეყნებს.
როგორც ჟურნალისტი წერს, ეს საკითხი განსაკუთრებით აქტუალური გახდა ბოლო დღეებში, როდესაც გაირკვა, რომ რუსეთის არმიას ესაჭიროება სასწრაფო გაძლიერება, მაგრამ აგრესორი სახელმწიფოს შესაძლებლობები შეზღუდულია.
რა სახის სამხედრო შევსებას შეიძლება მოელოდეს აგრესორის არმია?
“ბელორუსია ცდილობს თავიდან აიცილოს ეს; CSTO-ს სხვა ქვეყნებმა საერთოდ უარი განაცხადეს. მაგრამ ჯერ კიდევ არსებობს საზღვარგარეთ მდებარე რუსული ბაზებიდან ჯარების მოზიდვის შესაძლებლობა.
ამ უკანასკნელთაგან ყველაზე ხშირად ნახსენებია რუსეთის ფედერაციის 102-ე სამხედრო ბაზა, რომელიც მდებარეობს სომხეთის ქალაქ გიუმრიში. რუსეთის ფედერაციის დაახლოებით 4 ათასი (ზოგიერთი შეფასებით – 5 ათასი) სამხედრო მოსამსახურეა.
მეტიც, გადაბრუნების გარკვეული ნიშნები უკვე ჩანს. კერძოდ, 13 მარტს უკრაინის შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის Facebook-ის გვერდზე გავრცელდა ინფორმაცია , რომ 9-10 მარტს გიუმრის ბაზიდან რუსეთში 800 სამხედრო მოსამსახურე გადაიყვანეს. ასევე ვრცელდება ინფორმაცია “სამშვიდობო” კონტიგენტის ნაწილის მთიანი ყარაბაღიდან რუსეთში გადაყვანის შესახებ.
და თუმცა ეს ჯერ ოფიციალურად არ არის დადასტურებული, არის კიდევ ერთი ირიბი ნიშანი: რამდენიმე დღით ადრე ნიკოლაევის ტერიტორიის დასაცავად გავრცელდა ინფორმაცია რუსი სამხედრო მოსამსახურის დატყვევებაზე, რომელმაც აღიარა, რომ ჩამოვიდა მთიანი ყარაბაღიდან”, – წერს ჟურნალისტი.
ეს საკმარისია სომხეთიდან აგრესორის ჯარების მასიურ გაძლიერებაზე სასაუბროდ? და რამდენად სავარაუდოა ეს შესაძლებლობა მოკლევადიან პერსპექტივაში?
“დავიწყოთ იმით, თუ რატომ ახსენებენ რუსეთის ფედერაციის შესაძლო რეზერვების კონტექსტში სომხეთიდან სამხედროებს.
ფაქტია, რომ ესენი არიან თითქმის ერთადერთი რუსი სამხედროები რუსეთის ფედერაციის უცხოური ბაზებიდან, რომელთა გადაყვანა ადგილებზე რუსეთის პოზიციების კატასტროფულ ნგრევას არ გამოიწვევს.
რუსეთს აქვს ყველაზე დიდი სამხედრო ბაზები ტაჯიკეთში – 7000 სამხედრო. ხოლო მეზობელ ყირგიზეთში არის რუსული საჰაერო ბაზა კანტი. თუმცა, ავღანეთის თალიბების სიახლოვეს, ამ ჯარების გაყვანას ან თუნდაც ყოფნის შესუსტებას შეიძლება ჰქონდეს მართლაც კატასტროფული შედეგები.
და ისინი შეიძლება იყოს კატასტროფული ორივე ამ ქვეყნისთვის – თალიბების სამხედრო აგრესიის შემთხვევაში და რუსეთისთვის – თუ ეს ქვეყნები გადაწყვეტენ, რომ მათ უსაფრთხოების სხვა გარანტიები სჭირდებათ და მათთვის მიმართავენ ჩინეთს.
მსგავსი არგუმენტები შეიძლება მოჰყვეს რუსეთის ფედერაციის ბაზებს სირიაში (მათ შესახებ ზუსტი მონაცემები რუსეთის ფედერაციის რაოდენობის შესახებ არ არის გამოქვეყნებული). მათმა ნებისმიერმა შესუსტებამ შეიძლება რადიკალურად შეცვალოს ძალთა ბალანსი ქვეყანაში. და გარდა ამისა – სირიულ ვერსიაში არის მნიშვნელოვანი პრობლემები ლოჯისტიკასთან დაკავშირებით.
შემთხვევითი არ არის, რომ სირია ახლა მხოლოდ ადგილობრივი დაქირავებული მებრძოლების მოზიდვის ადგილად მოიხსენიება – რომელიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას მსუბუქ ქვეითად, არ გააჩნიათ მაღალი საბრძოლო ღირებულება და შესაბამისად, მათი დაკარგვა რუსეთისთვის ოდნავი პრობლემა არ იქნება”, – ნათქვამია ტექსტში.
პაჩენკო ასევე აღნიშნავს, რომ საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე კიდევ ორი რუსული სამხედრო ბაზაა განთავსებული: აფხაზეთსა და „სამხრეთ ოსეთში“ (ორივე – 4 ათასი ადამიანი). თეორიულად, ამ სამხედროების გადაყვანა ყველაზე მარტივია ლოგისტიკის თვალსაზრისით.
“თუმცა არის სხვა პრობლემებიც. აქამდე რუსეთი თბილისისთვის მუდმივი სამხედრო საფრთხის შენარჩუნების ტაქტიკას მისდევდა. ამ ტაქტიკას აქვს თავისი შედეგი: ეს არის ერთ-ერთი (თუმცა არა ერთადერთი) მიზეზი იმისა, რომ საქართველოს დღევანდელმა ხელისუფლებამ რეალურად თავი შეიკავა უკრაინის მხარდაჭერისგან რუსეთთან ომში.
ჯარების გაყვანამ შეიძლება შეცვალოს განწყობა საქართველოში, რაც ასევე არასასურველია რუსეთისთვის.
აქედან გამომდინარე, ყველაზე ხელმისაწვდომი სამხედროები იყვნენ სომხეთის ბაზიდან. გიუმრის ბაზა ოფიციალურად გარანტიას იძლევა თურქეთისა და აზერბაიჯანის მხრიდან სომხეთის წინააღმდეგ თავდაუსხმელობის შესახებ. თუმცა, რუსი სამხედროები არასოდეს ყოფილან ჩართული – არც მეორე ყარაბაღის ომში 2020 წელს და არც შემდგომ მრავალრიცხოვან, თუმცა ხანმოკლე კონფლიქტებში სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე.
რუსეთის პოზიციაა, რომ ამ ჯარების ჩართვა შესაძლებელია მხოლოდ სომხეთში სრულმასშტაბიანი შეჭრის შემთხვევაში, მაშინ როცა სასაზღვრო კონფლიქტები არ არის სომხეთისთვის მიწოდებული უსაფრთხოების გარანტიების განხორციელების მიზეზი.
სწორედ ამის გამო, რუსეთის ფედერაციის ინტერესებისთვის ყველაზე ნაკლებად პრობლემურია ამ სამხედრო ბაზის კონტიგენტის დროებითი შემცირება. თუმცა არის სხვა პრობლემებიც.
პირველი არის ლოჯისტიკის პრობლემა. სომხეთში არსებული რუსული ჯარები ძირითადად წარმოდგენილია ჩვეულებრივი მოტორიანი ქვეითებით. მათი სამხედრო აღჭურვილობის გადატანა ახლა თითქმის შეუძლებელია – ეს შეიძლება გაკეთდეს მხოლოდ საჰაერო გზით და უზარმაზარი კაუჭით ირანის გავლით.
და გარდა ამისა – თითქმის შეუძლებელი იქნება ასეთი ტრანსპორტის დამალვა.
ყველა ეს არგუმენტი ეხება სამხედრო კონტიგენტს. სომხეთში EuroPravda-ს არაერთი თანამოსაუბრე აღნიშნავს, რომ ომის დაწყების შემდეგ სომხეთიდან რუსული ჯარის მნიშვნელოვანი გადაზიდვები არ ყოფილა.
რა თქმა უნდა, შესაძლებელია, მომავალში გადაიტანონ ან რუსეთში სამოქალაქო რეისებით გაფრინდნენ, მაგრამ მასშტაბური ტრანსფერი ნამდვილად არა. ასევე არ მომხდარა სამხედრო ტექნიკის გადატანა გიუმრის ბაზიდან.
ალტერნატიული წყაროა მთიან ყარაბაღში მდებარე ე.წ. მართალია, მათი გამოყენების შესაძლებლობა არსებობს”, – ვკითხულობთ ტექსტში.
და ბოლოს – სომეხი სამხედროების ჩართვის შესაძლებლობის შესახებ.
ეს ვარიანტი ამ დროისთვის ოფიციალურად არ განიხილება. როგორც მანამდე სომხეთის ხელისუფლებასთან დაახლოებულმა წყარომ განაცხადა, უკრაინის წინააღმდეგ რუსული აგრესიის პირველივე დღიდან მათ გადაწყვიტეს ბოლო მოეღოთ ამ საკითხისთვის და განმარტეს, რომ ეს აბსოლუტურად შეუძლებელია.
„ხელისუფლებისთვის ეს ნაბიჯი თვითმკვლელობა იქნებოდა, მეტიც, ხელისუფლებამ თავიც რომ მოიკლას, სამხედროები სომხეთს მაინც არ დატოვებდნენ. მათი დედები უბრალოდ ასაფრენ ბილიკს და ფრენებს გადაკეტავდნენ“, – ამბობს EuroPravda-ს თანამოსაუბრე.
მედიის წარმომადგენელი იუწყება, რომ სომხეთში ბოლო მოვლენები მხოლოდ ადასტურებს ამგვარი შეფასების მართებულობას. ზამთრის არდადეგებიდან მალევე, სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე და მთიანი ყარაბაღის გარშემო კონფლიქტები განახლდა.
“ასეთ ვითარებაში სომხური ჯარების გაგზავნა ან თუნდაც „სამშვიდობოების“ შესამჩნევი შემცირება ერევნის ძალიან მკვეთრ და ხმამაღალ რეაქციას გამოიწვევს.
ამიტომ, სომხეთის შემთხვევაში, რუსეთის როტაციის შესაძლებლობა საკმაოდ შეზღუდული იყო.
და ეს მაგალითი მშვენივრად ასახავს იმას, რომ რუსეთის აგრესიისთვის უფრო და უფრო რთული იქნება სერიოზული სტიმულის პოვნა. მაშინაც, როდესაც ჩანდა, რომ თითქოს ოკუპანტებს პრობლემები არ ჰქონდათ”, – ნათქვამია სტატიაში.