ექსკლუზიური ინტერვიუ პოლიტოლოგ გიორგი ცხადაიასთან
ვის რა შანსები აქვს, გადალახავენ თუ არა მოახლოებულ არჩევნებში 5%-იან ზღვარს ის პარტიები, რომლებმაც არჩევნებში დამოუკიდებლად მონაწილეობის გადაწყვეტილება მიიღეს და რატომ გაწირეს მათ თავი ამ გადაწყვეტილებით? ამ და სხვა საკითხებზე პოლიტოლოგი გიორგი ცხადაია „მეტრონომთან“ საუბრობს.
„მეტრონომი“: ახლოვდება არჩევნები, ეს არჩევნები იმით იქნება გამორჩეული, რომ კონკრეტული გამოკვეთილი ლიდერი არ არსებობს. თქვენი აზრით, პარტია „ქართული ოცნება“ შეძლებს, რომ არჩევნებამდე ელექტორატის მობილიზება მოახდინოს, რათა არჩევნებში შედარებითი უპირატესობა მოიპოვოს?
გიორგი ცხადაია: გამოკითხვის შედეგები სულ ახლახანს გამოქვეყნდა. ყველა გამოკითხვით ძალიან მცირე რეიტინგი აქვს იმასთან შედარებით რაც ჰქონდა და ამ რეიტინგით თითქმის შეუძებელია, რომ უმრავლესობა, ხმების 51% მოიპოვოს. ამ რეიტინგით თუ ვიხელმძღვანელებთ, უფრო პროპორციულშია ეს შეუძლებელი. მაჟორიტარულში როგორ იქნება, ეს ბევრ რამეზეა დამოკიდებული, განსაკუთებით მაჟორიტარების ფიგურებზეც, იმიტომ, რომ ქართული პოლიტიკა პერსონალიზებულია და ხშირად პერსონების პირადი ავტორიტეტი გადაწონის ხოლმე მათ მიკუთვნებულობას რომელიმე პარტიისადმი. ამიტომ, მაჟორიტარულში როგორ იქნება, ამის თქმა ძალიან ძნელია. ყოველ შემთხვევაში პროპორციულში, ამ მონაცემებით 51%-ს ნამდვილად ვერ აიღებს. მაგრამ იმის გამო, რომ „ქართული ოცნება“ არის პარტია, რომელსაც საქართველოს კვალობაზე ფინანსური რესურსები აქვს ბიძინა ივანიშვილის წყალობით, რა თქმა უნდა, ეს ფინანსური რესურსები, განსაკუთრებით პატარა პარტიებს დააინტერესებთ. რაღაც ნაწილმა აქედან შეიძლება, რომ ამჯობინოს ფული თავის პრინციპებს და პრინციპებზე უარი ამ შემოთავაზების გამო თქვან. მართალია მთელი ამ საარჩევნო პერიოდში ისინი კრიტიკოსებად მოგვევლინებიან მთავრობისა, მაგრამ თუ არჩევნების შემდეგ ფინანსურმა დაინტერესებამ გადაწონა, შეიძლება, ძალიან დიდი ალბათობით, კოალიციები ვიხილოთ,. ამას იმიტომ ვვარაუდობ, რომ ერთი მხარის ფინანსური რესურსები აშკარად გადაწონის ყველა დანარჩენი მხარის ფინანსურ რესურსებს, აშკარა ასიმეტრიაა და ასეთ მდგომაეობაში, ღარიბ ქვეყანაში დიდი ალბათობაა, ამან არჩევნების შემდეგ ბევრი რამ შეცვალოს.
– მოდით განვიხილოთ ცალკეული პარტიების პერსპექტივები. თავდაპირველად გკითხავთ ახლადგამოჩენილ „გირჩზე“, რომელიც „ნაციონალური მოძრაობის“ ყოფილი წევრებისგან შედგება, რაც არ მგონია, რომ მათთვის პოზიტივი იყოს. შეიძლება, რომ მათ „ნაციონალებს“ ხმები წაართვან? რა პერსპექტივები აქვთ ამ გადმოსახედიდან მათ არჩევნებზე?
– ცხადია, რაღაც ხმებს წაართმევენ. ასევე, მე რამდენადაც ვიცი მათ საკმაოდ კარგი დაფინანსება აქვთ გაურკვეველი წყაროებისგან. ამას გავიგებთ ალბათ ვისგან, საიდან და რატომ, მაგრამ ჯერჯერობით, ასე ფართოდ არ არის ცნობილი ვინ არის ძირითადი დამფინანსებელი. ცხადია, ეს დაფინანსება რამდენად სერიოზულია, მაგის მიხედვით შეიძლება რაღაც ნაწილი ხმებისა მართლაც წაიღონ, მაგრამ იმ ფონზე, როდესაც საქართველოში რომელიმე პარტიის წარმატებას დიდწილად ხსნის ან ფინანსური რესურსები ან თვითონ, პერსონალურად პარტიებში მყოფი გარკვეული ფიგურები, ნაკლებსავარაუდოა, „გირჩმა“ რაიმე დიდი გარღვევა შემოგვთავაზოს.
„ნაციონალური მოძრაობის“ უმეტესობა ჩემი აზრით, იმიტომ არის მხარდამჭერი, რომ მიშა სააკაშვილის ფაქტორია, გიგი უგულავას ფაქტორია… სხვადასხვა ლიდერების ფაქტორია, უფრო მეტად ქარიზმატული ლიდერების. „გირჩს“ ასეთი ლიდერები არ ჰყავს. ზურა ჯაფარიძე შეიძლება, „ნაციონალური მოძრაობის“ ყოფილი გენერალური მდივანია, მაგრამ ამის მიუხედავად, მას ხალხი უფრო ნაკლბად იცნობს; იგი არ არის იმ დონის სახალხო პოლიტიკოსი, ვთქვათ, როგორიცაა უგულავა, ნათელაშვილი, ბიძინა ივანიშვილი, ან თუნდაც ირმა ინაშვილი, რომელიც შედარებით სახალხო პოლიტიკოსია და ცნობადობაც აქვს. სამაგიეროდ, ჯაფარიძეს აქვს ცნობადობა გარკვეულ წრეებში, უფრო შეიძლება ეს იყოს უფრო ახალგაზრდების ნაწილი, რომელსაც მოსწონს „გირჩის“ იდეები, მაგრამ ჯაფარიძე ფართო, სხვადასხვა დემოგრაფიულ ფენებს ვერ სწვდება. ჯერჯერობით, არის ძალიან ვიწრო პარტია კი არა, რაღაც იდეოლოგიური თუ რაღაცა ტიპის დაჯგუფება. დიდი ალბათობით, ალბათ 5%-იან ბარიერსაც ვერ გადალახავენ… აი ამ მიზეზით.
თუ გადალახეს, მე ძალიან გამიკვირდება.
– რაც შეეხება „რესპუბლიკელებს“, მათ არჩევნებზე დამოუკიდებლად მონაწილეობის მიღების გადაწყვეტილება მიიღეს, როგორ ფიქრობთ, ამ გადაწყვეტილებით მათ თავი ხომ არ გაწირეს? რა შანსები აქვთ ამ მდგომარებით არჩევნებზე?
– თავი გაწირეს, დიახ, გეთანხმებით, მაგრამ არა მარტო მათ. თავი გაწირეს „მრეწველებმაც“, „პატრიოტთა ალიანსმაც“, იმიტომ, რომ მათაც ზუსტად იმდენი და უფრო ნაკლები შანსი აქვთ, საერთოდ რომ გადალახონ 5%-იანი ბარიერი, ვიდრე „რესპუბლიკელებს“. „რესპუბლიკელებს“ იმათთან შედარებით შეიძლება უფრო მეტი შანსი ჰქონდეთ. იმიტომ, რომ ისინი მაინც ბოლო წლების მანძილზე იყვნენ მთავრობაში საკმაოდ მაღალ პოზიციებზე. პარლამენტის თავმჯდომარეა პარტიის ერთ-ერთი წევრი, თავდაცვის მინისტრია „რესპუბლიკელი“ და იმის გამო, რომ მაღალ თანამდებობებზე მუშაობის გარკვეული გამოცდილება აქვთ (ასევე ძალიან გავლენიანი პარტია იყო კოალიცია „ქართულ ოცნებაში“ და ხშირად სხვა პარტიები ამის გამო ჩიოდნენ, რომ ვთქვათ, ბიძინა ივანიშვილი უფრო მეტად უსმენს ამათ, ვიდრე ჩვენ), ამიტომ, შეიძლება „რესპუბლიკელებმა“ დანარჩენ პარტიებზე მეტი ხმა აიღონ.
ამავე დროს, „რესპუბლიკელების“ პრობლემაც დაახლოებით ისეთია, როგორიც „გირჩის“. მათ არ ჰყავთ პერსონალური ქარიზმის მატარებელი ლიდერები, როგორიც ჰყავს „ნაციონალურ მოძრაობას“, იგივე „ქართულ ოცნებასაც“. ასეთი ლიდერები რესპუბლიკელებს არ ჰყავთ და უფრო მეტად ფუნქციონერებად ჩამოყალიბდნენ ბოლო წლების მანძილზე, ანუ უფრო მეტად აღმასრულებელი ფუნქციები შეასრულეს, ვიდრე სახალხო პოლიტიკოსობა. ის ფაქტორიც მუშაობს, რომ „რესპუბლიკური“ პარტიის იდეები, ლიბერალური იდეები უფრო ნაკლებად პოპულარულია საქართველოში, სამწუხაროდ, ვიდრე სხვა, როგორიცაა ნაციონალისტური იდეები. ნაციონალისტური იდეებით უფრო ადვილია ხალხის მობილიზება, რასაც ვხედავთ „ნაციონალური მოძრაობის“ მაგალითზე. „ქართულ ოცნებაზეც“ იგივე შეიძლება ითქვას, რომ ნაციონალისტურია. თვითონ სახელი „ქართული ოცნება“ უკვე საკმაოდ ნაციონალისტურია. რესპუბლიკელობა და რესპუბლიკანიზმი არაა ჩვენი პოლიტიკური სივრცისთვის ორგანული და შედარებით უფრო ნაკლებად მოახდენს ეს იდეები მობილიზებას. ამიტომ, მე მეეჭვება რომ მათ ბარიერი გადალახონ, თუ გადალახეს შეიძლება ძალიან მცირედით. თუმცა გადაჭრით ვერ ვიტყვი, იმიტომ, რომ მათი ხილვადობა ბოლო 5 წლის მანძილზე გაიზარდა და რაღაც თანამდებობებზე იყვნენ, შეიძლება ამან რაღაც შეცვალოს.
– ისინი კი ამბობენ, რომ ალიანსს არცერთ პოლიტიკურ ძალასთან არ აპირებენ, მაგრამ იდეოლოგიურად მათთან ყველაზე ახლოს „თავისუფალი დემოკრატები“ არიან და ალბათ მომგებიანი იქნებოდა ამ იდეის სისრულეში მოყვანა…
– ცხადია, ალასანია არის ფიგურა, რომელსაც მთელი საქართველო იცნობს, რომელსაც რეიტინგი აქვს და თავისი გუნდი ჰყავს. მართალია ამ გუნდმა რაღაც გარკვეული დარტყმები მიიღო ბოლო დროს სხვადასხვა მხრიდან, დისკრედიტაციის მცდელობები იყო, მაგრამ ამის მიუხედავად მაინც შედარებით რესპექტაბელურია და ლიდერიც შედარებით ცნობადი და ხილვადია. რაც მთავარია, გამოკითხვების მიხედვით „თავისუფალ დემოკრატებს“ აქვთ საკმაოდ კარგი რეიტინგი. ეს ნიშნავს, რომ თუ გადავიანგარიშებთ და გამოვაკლებთ იმ ადამიანების პროცენტულ რაოდენობას, რომლების ამ გამოკითხვის მიხედვით არჩევნებზე არ მიდიან, ან არ აქვთ გადაწყვეტილი ვის მისცენ ხმა, დაახლოებით 10%-ამდე მაინც რეიტინგი აქვს ირაკლი ალასანიას. რაც სერიოზული რეიტინგია და იმას ნიშნავს, რომ მესამე ყველაზე პოპულარული ძალაა. ეს რა თქმა უნდა, ამ მონაცემებით, თორემ შეიძლება ეს მონაცემები შეიცვალოს და რაღაც ტიპის აცდენები იყოს. ეს აცდენები შესაძლოა შემდეგმა რეიტინგებმა გამოასწოროს და უფრო სხვა სურათი მივიღოთ, მაგრამ ყოველ შემთხვევაში, ისე ჩანს, რომ ჰაერიდან მოტანილი ეს არ არის.
– კი მაგრამ, რატომ ხდება ისე, რომ ერიდებიან „თავისუფალი დემოკრატები“ მათთან ალიანსს?
– ბუნებრივია, რომ ერიდებიან, იმიტომ, რომ „თავისუფალი დემოკრატები“ ფაქტობრივად გააგდო ბიძინა ივანიშვილმა იმ დროს და „რესპუბლიკელებმა“ მათ მხარი არ დაუჭირეს. „რესპუბლიკელებმა“ ეს მხარდაჭერა არ გამოუცხადეს და დარჩნენ კოალიციაში, იმის ნაცვლად, რომ მათაც დაეტოვებინათ კოალიცია და შეერთებოდნენ „თავისუფალ დემოკრატებს“. ეს უნდობლობა არის, რომ აი, მე შენ მხარდაჭერა თავის დროზე არ გამომიცხადე, როცა მე მჭირდებოდა და ახლა როცა, მე გჭირდები შენ, ახლა მოდიხარ, ანუ ბუნებრივი უნდობლობაა.
– რაც შეეხება „პატრიოტთა ალიანსს“, პრემიერმა კვირიკაშვილმა რამდენიმე ხნის წინ განაცხადა, რომ არც მათთან და არც ნინო ბურჯანაძის პარტიასთან ალიანსს არ აპირებს, არც ახლა, არც მომავალში. ეს განცხადება, პრემიერისგან იყო თუ არა სწორი ნაბიჯი? ალბათ იმით არის გამართლებული, რომ თავის დროზე „ქართულ ოცნებასაც“ პრო-რუსულობას სწამებდნენ, მაგრამ მათ თავიანთი საქმიანობით დაამტკიცეს, რომ მათი გეზი მთლად პრო-რუსული არ არის…
– „ქართულ ოცნებას“ პრორუსულის იარლიყი ჰქონდა, მაგრამ ეს დაუსაბუთებელი იყო თავიდანვე, იმიტომ, რომ არცერთი ლიდერი მკაფიოდ არ გამოთქვამდა რუსეთზე პოზიტიურ დამოკიდებულებას, ლაპარაკობდნენ დათმობაზე, მათ შორის გიორგი მარგველაშვილიც. მაგრამ დათმობა, ანუ ურთიერთობის დათბობა და პრო-რუსული კურსი ერთმანეთს არ უდრის. უფრო ნაკლებად ინაშვილზე და უფრო მეტად ბურჯანაძეზე იგივეს ვერ ვიტყვით, რადგან ბურჯანაძე თვითონ არც მალავს, იმას, რომ პრიორიტეტი უნდა იყოს ევრაზიულ კავშირში შესვლა და რუსეთთან პარტნიორობა. აქ უკვე ცხადია რასთან გვაქვს საქმე, ჩადის იქ პუტინთან და მასთან აქვს შეხვედრები, დაფინანსებასაც სავარაუდოდ მათგან იღებს.
– ბურჯანაძეზე გასაგებია, მაგრამ „პატრიოტთა ალიანსი“ ასე მკაფიოდ არ გამოხატავს თავის პრო-რუსულობას და პირიქით, უარყოფს კიდეც…
– „პატრიოტთა ალიანსი“ ამ მხრივ გაურკვეველი წარმომავლობისაა. ერთი მხრივ მასაც აფინანსებენ ადამიანები, რომლებსაც აქვთ პრო-რუსული ორიენტაცია. მეორე მხრივ, აქვთ ტელევიზია, რომელიც აშკარად პრო-რუსულია. ამ ტელევიზიაზე გადის მინიმუმ ერთი გადაცემა, რომელიც აშკარად პრო-რუსულია. მთელი ამ გადაცემის მიზანი არის ის, რომ პუტინი გაამართლოს. შესაბამისად, როცა ასეთ ტელევიზიასთან ასოცირდები, როგორიც არის „ობიექტივი“, ბუნებრივია, არავინ აღიქვამს, რომ „პატრიოტთა ალიანსი“ მთლიანად დაცლილია რუსული პროპაგანდისგან, ან რუსული ინტერესებისგან. შედარებით ნაკლებად არის შეიძლება, ვიდრე ბურჯანაძე, მაგრამ „პატრიოტთა ალიანსიც“ მოიაზრება მაგ ორბიტაში.
რატომაა ახლა წამგებიანი ეს პოზიცია? მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი თვლის, რომ ჩვენ უნდა გქვონდეს პრო-დასავლური კურსი და უნდა შევიდეთ ევროკავშირში და ნატოში. ამ დროს კი მმართველი ძალა, როცა იტყვის, მე მინდა ბურჯანაძესთან ან ინაშვილთან ერთად ალიანსში შევიდე, ეს ერთმნიშვნელოვნად წამგებიანი და გაუმართლებელია. თვითონ ვოლსკიმ თქვა თავიდან, რომ ბურჯანაძესთან ალიანსს არ გამოვრიცხავთო, კვირიკაშვილმა შემდეგ ეს პოზიცია შეცვალა და ამ შეცვლა-გამოცვლაშიც კი დაზარალდნენ, ჩემი აზრით, იმიტომ, რომ ძალიან ბევრი ადამიანი დაფიქრდებოდა, ვის ვაძლევთ ხმასო. შედარებით პრო-რუსული ნაწილი ვინც იყო, „ქართული ოცნების“ ისინი უკვე გადავიდნენ „პატრიოტთა ალიანსში“ და ბურჯანაძის მხარეს. ვინც დარჩა „ქართული ოცნების“ ამომრჩევლად, მათი უმეტესი ნაწილი არ არის ამ პოზიციის გამზიარებელი, თორემ რა უშლიდათ ხელს, რომ სხვა მხარეს გადასულიყვნენ?
– რაც შეეხება „პატრიოტთა ალიანსისა“ და „მრეწველების“ ალიანსს. ირმა ინაშვილი ამ ალიანსს არ გამორიცხავს. თქვენი აზრით, მომგებიანი იქნება მათი კავშირი? შანსები გაიზრდება არჩევნებზე?
– ალიანსი ამით მიიღებს მეტ დაფინანსებას. მე დიდ იდეოლოგიურ სხვაობას ამ ორს შორის ვერ ვხედავ. იმიტომ, რომ მგონი გოგი თოფაძემ ბოლოდროინდელი განცხადებებით გადაუსწრო „პატრიოტთა ალიანსს“, იმ თვალსაზრისით, რომ უფრო რეტროგრატული, დისკრიმინაციული, ავტორიტარული იდეები გამოამჟღავნა, ვიდრე „პატრიოტთა ალიანსს“ აქამდე დაიფიქსირებია. ინაშვილისგან მე სტალინის ქება-დიდება არ გამიგია, მაშინ როცა, გოგი თოფაძემ პირდაპირ თქვა, რომ სტალინი არის კაცი, რომლის სურათი ყველა ქართველს უნდა ჰქონდეს. ეს იყო დიქტატორი მეოცე საუკუნის, რომლის კისერზეა მილიონობით ადამიანის სიცოცხლე. შეიძლება გორში ბუნებრივი მიზეზების გამო ასეთ განცხადებებს ძალიან დიდი რეიტინგი ჰქონდეს, მაგრამ დანარჩენ საქართველოში ცოტა სარისკო და წინააღმდეგობრივი განცხადებაა. ეგ არ არის ისეთი განცხადება, რომ ყველა მაგას დაეთანხმოს. ამ განცხადებების ფონზე, რომელსაც საქართველოს პარლამენტის წევრი აკეთებს, საერთოდ არ არის გასაკვირი, რომ „პატრიოტთა ალიანსთან“ კი არა, თოფაძე ბურჯანაძესთანაც კი შევიდეს ალიანსში. არანაირი მნიშვნელოვანი იდეოლოგიური ან მენტალური სხვაობა მათ შორის არ არის.
– და ბოლოს, თქვენი პოლიტიკური გემოვნებიდან გამომდინარე რომელი პარტიების ალიანსი იქნებოდა მომგებიანი წინასაარჩევნოდ?
– ამაზე ვერაფერს გეტყვით, იმიტომ, რომ ჩემი პოლიტიკური გემოვნებიდან გამომდინარე, აქედან ჩემთვის არცერთი პარტია არაა მისაღები. ჩემთვის პირადად, აქ რა პარტიებიცაა დასახელებული, ნაწილის იდეები კატეგორიულად მიუღებელია, ნაწილის იდეები შედარებით მისაღებია და ეს პარტიები დისკრედიტირებულები არიან. ზოგიერთ პარტიას საერთოდ რა უნდათ გაუგებარია იდეური თვალსაზრისით, ამიტომ ძალიან არეული სიტუაციაა და პოლიტიკური სპექტრი ისეა დაყოფილი და დისკრედიტირებული, რომ მეც იმ ადამიანების სიაში შევდივარ, რომლებიც ამ სიტუაციიდან რამე გამოსავალს ვერ ხედავენ. ერთადერთი რა გამოსავალსაც ვხედავ, არის ის, რომ თუ ასეთი მდგომარეობა იქნება, რომ ყველა პარტია, რაღაცნაირად დისკრედიტირებულია, კარგი იქნება თუ მრავალფეროვანი პარლამენტი გვექნება, ყველა პარტია შევა და ერთმანეთს დააბალანსებენ. ამით შეიძლება გაცილებით მეტი შედეგი მივიღოთ, ვიდრე ამ დისკრედიტირებული პარტიებით და რომელიმემ გაიმარჯვოს და კიდევ იგივე შეცდომები დაუშვას, რაც წინებმა გააკეთეს, წრეზე წავიდეთ და დაუსრულებელი კრიტიკა იყოს ერთი და იმავე რაღაცებზე, რომელიც უკვე მოსაბეზრებელია, სხვა რომ არაფერი ვთქვათ.
