„მეტრონომის“ ექსკლუზიური ინტერვიუ პოლიტოლიგ და ევროპული კვლევების ცენტრის ხელმძღვანელ კახა გოგოლაშვილთან
წინასაარჩევნოდ პარტიათა რეიტინგების შეფასება ყველაზე აქტიურად ხდება მით უმეტეს იმ ფონზე, როდესაც პოლიტიკური ძალები ახალ სახეებს სთავაზობენ საზოგადოებას. ახალ სახეებთან ერთად განახლების პერსპექტივებიც ჩნდება.
რამდენად რეალურია იმ პირების პარტიაში შეყვანა, რომლებიც ყოველთვის იყვნენ დაკავშირებული „ნაციონალურ მოძრაობასთან“ და თან შემდგომ ამ პროცესის რეფორმად მონათვლა. რა შესაძლებლობებით ხვდებიან 2016 წლის საპარლამენტო არჩევნებს პოლიტიკური პარტიები? ამ საკითხებზე „მეტრონომთან“ პოლიტოლიგი და ევროპული კვლევების ცენტრის ხელმძღვანელი კახა გოგოლაშვილი საუბრობს.
„მეტრონომი“: მინდა საუბარი დავიწყოთ პოლიტიკურ პარტიათა განახლებულ შემადგენლობაზე. „ნაციონალური მოძრაობამ“ ცოტა ხნის წინ ათეული წარადგინა. მიუხედავად იმისა, რომ საზოგადოებისთვის ეს სახეები ახალი არ არის, პარტიაში ირწმუნებიან, რომ ისინი პარტიის განახლებას შეძლებენ. როგორ ფიქრობთ შეძლებენ ეს ადამიანები პარტიის ახალ ლიდერებად ჩამოყალიბებას და ზოგადად როგორ აფასებთ მათ შესაძლებლობებს ქართულ პოლიტიკაში?
კახა გოგოლაშვილი: „ცვლილებებს გარკვეულწილად შეიტანენ, თუმცა რა დოზით ძნელი სათქმელია. ჩანს, რომ „ნაციონალურ მოძრაობაში“ არსებობს შეზღუდულობა თავისუფალი აზრის გამოხატვის თვალსაზრისით. პარტიაში ჩამოყალიბდა მძლავრი შიდაპარტიული დისციპლინა. რჩება შთაბეჭდილება, რომ ნაკლებად თავისუფალნი არაიან საკუთარი აზრის გამოხატვაში, განსაკუთრებით მაშინ როცა საქმე კრიტიკას ეხება. თუ შევადარებთ პარტიის ძველ შემადგენლობას ეს მაინც ახალი სახეები არიან. მათგან უმეტესობა პარტიული საქმიანობით არ ყოფილა დაკავებული და ტექნოკრატიული გამოცდილებაც მეტი აქვთ. შესაძლოა მათ გარკვეული პოზიტივი შეიტანონ პარტიის წარმატებაში.
– საუბრობთ პარტიის შიგნით არსებულ შეზღუდვაზე. შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ამ შემთხვევაში ვაშაძის ნარატივს იზიარებთ? ფაქტობრივად ისიც პარტიის ჩაკეტილობაზე საუბრობდა…
– არა მე ეგ არ მიგულისხმია. არ ვფიქრობ, რომ პარტიას ისევ ძველი სახეები განაგებენ. უბრალოდ ვთქვი, რომ პარტიაში ჩამოყალიბებულია სტერეოტიპი ქცევისა და პარტიის წევრები სწორედ ამას ემორჩილებიან.
– თქვენ საუბრობთ ქცევის სტერეოტიპზე და არა პერსონებზე სწორად გავიგე?
– დიახ. ვგულისხმობ ქცევის სტერეოტიპს და არა პერსონებს. რა თქმა უნდა, შესაძლოა მიხეილ სააკაშვილის გავლენა ისევ იყოს ძალიან დიდი და ამანაც თავისი როლი ითამაშოს, მაგრამ უფრო საუბარია ჩამოყალიბებულ სტერეოტიპზე მიდგომების, აზროვნების კუთხით.
– იდეოლოგიას გულისხმობთ?
– არა იდეოლოგიას არ ვგულისხმობ. მე ვსაუბრობ აზრის ჩამოყალიბებასა და გამოხატვაზე. შესაძლოა ესეც შეიცვალოს, თუმცა, მათ დღევანდელ დისკუსში არ ჩანს, რომ განსხვავებულად აზროვნებდნენ.
– მმართველ ძალაზეც მინდა გკითხოთ… „ქართული ოცნების“ ყრილობაზე პოლიტსაბჭოში ახალი სახეები წარადგინეს. „ნაციონალური მოძრაობის“ მსგავსად, „ქართული ოცნების“ ერთ–ერთი ლიდერი არმაზ ახვლედიანი პარტიის ჩაკეტილობაზე საუბრობდა. თქვენ როგორ აფასებთ ამ ახალ სახეებს. შეძლებენ ისინი განახლების შეტანას. მათ „ნაციონალებისაგან“ განსხვავებით, ქვეყნის კურსზეც მოუწევთ დამატებითი განმარტებების გაკეთება.
– პოლიტსაბჭოში ნამდვილად არიან ახალი ადამიანები და თუ საშუალება მიეცემათ უკეთესად იყოს ჩამოყალიბონ სტრატეგია კარგი იქნება. თუმცა, არ ვიცით რამდენად დამოუკიდებელნი არიან ეს ადამიანები თავიანთ გადაწყვეტილებებში. პარტიის წევრები ღიად აცხადებენ, რომ ბიძინა ივანიშვილს პირდაპირი გავლენა აქვს პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებზე. მთავარი რაც „ქართულ ოცნებაში“ შესაცვლელია არის ის, რომ დამოუკიდებლობის ხარისხი გაიზარდოს გადაწყვეტილების მიღების პროცესში.
– ამ შემთხვევაში მხოლოდ პარტია „ქართულ ოცნებას“ გულისხმობთ თუ მთავრობასაც, რადგან ხშირად ამბობენ, რომ ხელისუფლების თითქმის ყველა შტოზე ივანიშვილის გავლენა დიდია..
– დიახ ყველას ვგულისხმობ. საბოლოო ჯამში გასაგებია შიდა დისციპლინა, მაგრამ განვითარება იბადება იქიდან, როცა პრულარიზმი არსებობს, როდესაც ადამიანებს აქვთ თავიანთი აზრის გამოხატვის თავისუფლება და შემდეგ ხდება საუკეთესო აზრების არჩევა, შეჯამება და კონსესუსის გზით გადაწყვეტილების მიღება. როდესაც არსებობს რაღაც წყარო დომინირებული გადაწყვეტილებებისა და ამ ჩარჩოში არიან მოქცეული ადამიანები, ასეთ შემთხვევაში შემოქმედებითი პროცესის შანსი ნაკლებია. პოლიტსაბჭოში ინტელექტუალურად მაღალგანვითარებული ადამიანები არიან და ამ მხრივ პრობლემას ვერ ვხედავ, მაგრამ პრობლემას ვხედავ მართვის სტილში, რომლითაც იმართება „ქართული ოცნება.
– ე.წ კაბელების საქმის განაჩენმა „თავისუფალი დემოკრატები“ კიდევ უფრო დაუპირისპირა ყოფილ თანამებრძოლებს. გოგუაძემ ცოტა ხნის წინ თქვა, რომ ივანიშვილმა 2013 წელსვე სცადა მზარდი რეიტინგის მქონე ალასანიას მოშორება. როგორ ფიქრობთ, რა საფრთხეს შეიცავდა ივანიშვილისთვის ალასანია და რატომ დადგა ალასაინიას კოალიციიდან გაშვების საკითხი ჯერ კიდევ 2013 წელს?
– ალასიანია იმ პოლიტიკოსთა რიცხვს განეკუთვნება, რომელიც გადაწყვეტილებებს დამოუკიდებლად იღებს და მარტივი არ არის მისი დაყოლიება ყველანაირ გადაწყვეტილებაზე, რომელსაც ის მხარს არ უჭერს. სწორედ ამ კუთხით ქმნიდა გარკვეულ დისკომფორტს „ქართულ ოცნებაში“. ფაქტია, რომ ალასანიასი და მისი გუნდის ჩამოშორება „ოცნებაში“ პრიორიტეტი იყო. ბიძინა ივანიშვილს, როგორც ჩანს, არ აწყობდა ისეთი პოლიტიკური ძალა, რომელიც წინააღმდეგობას გაუწევდა.
– ალასანიას პარტიის შანსებზეც რომ ვისაუბროთ. NDI-და IRI-ს კვლევებით ამ პარტიას აქვს რეალური შესაძლებლობა პარლამენტში შევიდეს. თქვენი აზრით, აქვს ამ პარტიას იმის შესაძლებლობა ბარიერის გარდა, უფრო დიდი ამოცანები დაისახოს? მაგალითად, 15-20%-ის აღება…
– ძნელია იმის წინასწარმეტყველება, ვინ რამდენ პროცენტს მიიღებს, მაგრამ ყველა რეიტინგი აჩვენებს, რომ ალასანიას პარტიას მაქსიმუმ 10% აქვს. ანუ მას შეუძლია პარლამენტში შეიყვანოს მაქსიმუმ 20 დეპუტატი. ამ ეტაპზე ასეა და თუ საარჩევნო მარათონის პერიოდში მოახერხებენ რამე გარღვევის მოხდენას, მაგალითად ისეთი ხალხი შეყვანას მათ როგებში, რომლებიც პარტიის რეიტინგს გაზრდიან, ან ისეთი პროგრამის შემუშავებას, რომელიც საზოგადოებრივ მოთხოვნებთან ახლოს იქნება და ამით მოახერხებენ რეიტინგის აწევას, მაშინ ეს შესაძლებელი იქნება, თუმცა ეს მაინც რთულად წარმოსადგენია, რადგან პარტია რეიტინგს წლების განმავლობაში იძენს და ერთ-ორ თვეში მისი მკვეთრად გაზრდა ძალიან ძნელია.
– თუმცა, მოსახლეობის ძალიან დიდ ნაწილს 60% არჩევანი არ გაუკეთებია, ეს ფაქტორი პარტიათა შესაძლებლობებს არ ზრდის?
– ნუ დაგვავიწყდება, რომ მოსახლეობის 100% არასდროს მიდის არჩევნებზე. ვფიქრობ, რომ ამ ვითარებაში მოსახლეობის დაახლოებით 70% თუ წავა არჩევნებზე. აქედან გამომდინარე, იმ 60%-ს 30% უნდა მოვაშოროთ და ისე ვიმსჯელოთ. თუმცა, მაინც არსებობს თავისუფალი სეგმენტი, რომლებზეც პარტიები იმუშავებენ, მაგრამ მათზე მხოლოდ ალასანიას პარტია ხომ არ იმუშავებს? სხვა პარტიებიც ამ თავისუფალ სეგმენტზე მიიტანენ შეტევებს. 60%, რომელზეც თქვენ საუბრობთ რეალურად მაქსიმუმ 30%-ია. ასე რომ, ამ 30% მთლიანად ვერ წაიღებს ვერცერთი პოლიტიკური ძალა.
– პაატა ბურჭულაძე გამოჩნდა პოლიტიკურ ასპარეზზე. როგორ შეაფასებთ ბურჭულაძის ამ ნაბიჯს? შეძლებს ის პარლამენტში შესვლას? არჩევნებამდე ძალიან ცოტა დროა დარჩენილი..
– არ ვიცით მისი პარტიის სია, ვიცით უბრალოდ პაატა ბურჭულაძეზე, რომელსაც აქვს მაღალი რეიტინგი მოსახლეობაში. რაც შეეხება ამ პარტიის პოლიტიკურ მომავალს, ეს გამოჩნდება მას შემდეგ, რაც ისინი სიასა და პროგრამას გამოაქვეყნებენ. ჩვენ მხოლოდ ორი-სამი კაცი ვიცით. ვინ იქნება პარტიაში ამაზე იქნება საბოლოო ჯამში ხალხის მხარდაჭერა დამოკიდებული.
მგონია, რომ იმ ეტაპში შევდივართ, როცა ერთი ავტორიტეტის არსებობა პარტიაში საკმარისი აღარ არის, რათა მოსახლეობამ სრული ნდობა გამოუცხადოს. საჭიროა პოლიტიკურ ძალაში იყვნენ პერსონები, რომელთაც იცნობენ.
– თქვენ პარტიის სია ახსენეთ. 2012 წელს ისე დაუჭირა მხარი სააზოგადოებამ ივანიშვილს, რომ სიით არავინ დაინტერესებულა. ახლა სხვა ვითარებაში ვცხოვრობთ?
– მგონია, რომ ვითარება შეიცვალა. ჯერ ერთი ჩვენ 2012 წლიდან საპარლამენტო მოდელზე გადავედით, რომელიც აქამდე არ მუშაობს, თუმცა მოსახლეობას უჩნდება შეხედულებები სისტემის მოთხოვნებიდან გამომდინარე. საპარლამენტო სისტემის არსებობა კოლექტიურ მმართველობას ითხოვს ე.ი ერთი კაცი საკმარისი არ არის.
აქ უნდა იყოს გუნდი, რომელიც სისტემის კარგად მართვას შეძლებს. ჩემი დაკვირვებით, ამ ეტაპზე ხალხში ერთი ადამიანისადმი მოთხოვნა ნაკლებადაა. ავტორიტეტი მნიშვნელოვანია, თუმცა, ავტორიტეტი გუნდის გარეშე მარტივად ვეღარ მოიგებს არჩევნებს. ბურჭულაძე რომ გამოვიდეს და თქვას, მომაგებინეთ არჩევნები და მერე ავიყვან კარგ ხალხსო, ასე მარტივად არჩევნებს ვერ მოიგებს. საჭიროა ახლავე აჩვენოს ვინ დგას მის გვერდით.
მარიამ ვარადაშვილი