„მეტრონომის“ ექსკლუზიური ინტერვიუ პოლიტოლოგ რამაზ საყვარელიძესთან
„გირჩი“ და „ნაციონალური მოძრაობა“, „რესპუბლიკური პარტია“ და „თავისუფალი დემოკრატები“, რომელი პარტიების ალიანსია საარჩევნოდ მომგებიანი? როგორ და რომელი პოლიტიკური ჯგუფები გაერთიანდებიან წინასაარჩევნოდ? დაიშლება თუ არა მინისტრთა კაბინეტი? ამ და სხვა საკითხებზე „მეტრონომთან“ ექსკლუზიურ ინტერვიუში პოლიტოლოგი რამაზ საყვარელიძე საუბრობს:
„მეტრონომი“: თუ რამდენიმე მინისტრი საარჩევნო სიაში ყოფნის გამო თანამდებობაზე ვეღარ იქნება, რა მოხდება ამ შემთხვევაში? როგორც ვიცით, რამდენიმე მინისტრის გადადგომის შემთხვევაში მინისტრთა კაბინეტი იშლება…
რამაზ საყვარელიძე: დიახ, ასეა. ალბათ იქიდან გამომდინარე, რომ მინისტრთა კაბინეტის შეცვლა არ მოისურვა მმართველმა გუნდმა, რაც დაკავშირებულია პრემიერის საარჩევნო სიაში ჩართვასთან, კანონიც კი შეიცვალა, ამიტომ, მემგონი იგივე გუნდი ეცდება გადამდგარი მინისტრების რიცხვი არ იყოს იმხელა, რომ ხელახლა დადგეს მინისტრთა კაბინეტის ფორმირების საკითხი. ჩემი აზრით, ამ საკითხის დაყენებას თავს აარიდებენ.
– რომელ პარტიების ალიანსს ივარაუდებდით? შეგიძლიათ გვითხრათ თქვენი პოლიტიკური გემოვნებიდან გამომდინარე, რომელი პოლიტიკური გუნდების ალიანსი იქნებოდა პოლიტიკურად მომგებიანი? რა თქმა უნდა წამყვან პოლიტიკურ გუნდებს ვგულისხმობ…
– თუ ნებას მომცემთ, სიტყვა გემოვნებაზე უარს ვიტყვი. გემოვნებიდან არ ამოვდივარ, უფრო იმ ლოგიკით, რომელი ალიანსი იქნება თითოეული მათგანისთვის მეტის მომტანი. ლოგიკა ზოგადად ასეთია, როცა ერთიანდებიან ხასიათის და იდეოლოგიის, ძალიან განსხვავებული პარტიები, მათი გაერთიანებით შესაძლოა თითოეულმა მათგანმა ხმები დაკარგოს. იმიტომ, რომ ვისაც ერთი მოსწონს, იმას მეორე არ მოეწონება და ა.შ.
შესაბამისად, პრაგმატულადაც და პოლიტიკურად, მითუმეტეს გამართლებულია, რომ გაერთიანდნენ ერთნაირი პოზიციის პარტიები, მაშინ თითოეული მათგანის მომხრეთა ხმები ერთმანეთს მიემატება და არა გამოაკლდება. ხოლო თუ ისინი ცალ-ცალკე იყრიან კენჭს, მაშინ ერთმანეთს ხმებს წაართმევენ. ამ გაერთიანებებს თავიანთი პრაგმატული ანგარიში ახლავს თან. ამ თვალით თუ შევხედავთ, ალბათ უფრო მომგებიანი იქნება „ნაციონალების“ და „გირჩის“ გაერთიანება. პარტიები, რომლებიც „ნაციონალების“ ხელისუფლებაში ყოფნის დროს მათ სატელიტ პარტიებად ითვლებოდნენ, ასეთი პარტიების გაერთიანება მომგებიანი იქნება, იმიტომ, რომ ამით თავს მოუყრიან ერთი ტიპის ელექტორატს. დავუშვათ, „ნაციონალების“ მიმართ სიმპათიით განწყობილ ელექტორატს. თუ ისინი არ გაერთიანედებიან, წაიღებენ ამ ელექტორატიან ყველა მეტ-ნაკლებ პორციას და თითოეულ პარტიას შესაბამისად, შეუმცირდება შანსი. ესაა ერთი ხაზი. არსებობს მეორე ჯგუფი, რომელსაც აქვს წინ წამოწეული თემა, რომ ის არის ევროპაზე ორიენტირებული. ეს თემა „ნაციონალებთან“ ფიგურირებს, მაგრამ მათთან კიდევ სხვა 9-წლიანი მოღვაწეობის პერიოდი ფიგურირებს და ამდენად, იქ წინა პლანზე 9 წლის განმავლობაში ერთად ყოფნა იქნება წამყვანი და არა ევროპაზე ორიენტაცია. ამით უფრო იკვეთებიან „თავისუფალი დემოკრატები“ და „რესპუბლიკელები“. ისინიც თუ არ გაერთიანდებიან, მაშინ ერთმანეთს ხმებს წაართმევენ. თუ გაერთიანდებიან, ხმების კონსოლიდაცია მოხდება.
– “გირჩს“ რაც შეეხება, რამდენიმე დღის წინ ის ქტიურ პოლიტიკაში გამოჩნდა. ის ერთვება წინასაარჩევნო კამპანიაში. „გირჩი“ „ნაციონალებისგან“ წამოსული წევრებისგან შედგება, რაც მათთვის მთლად პოზიტივი არ არის. საერთოდ, რა შანსები აქვთ „გირჩელებს“? თქვენ თქვით რომ მათთვის მომგებიანი იქნება „ნაციონალებთან“ გაერთიანება, თუმცა ისინი წამოვიდნენ მათგან და არ მგონია ისევ შეუერთდნენ.
– „გირჩელები“, გეთანხმებით, რომ გაიყოფენ ხმებს „ნაციონალებთან“, ოღონდ თანაბრად არა. დიდი ნაწილი „ნაციონალებისკენ“ წავა და ამათ მცირე ხმების რაოდენობა შეხვდებათ. იმ დონემდე მცირე, რომ ბარიერის გადალახვის შანსი ნაკლებად აქვთ. ისევ „ნაციონალებთან“ იქნება მათი ალიანსი მომგებიანი. იმიტომ, რომ „გირჩს“ რაიმე განსაკუთრებული აქტივობით თავი არ დაუმახსოვრებია. ოღონდ, მე თუ არ ვცდები, რეალური პოლიტიკური სურათი სხვანაირად ეწყობა და უარზე არიან მათთან ალიანსზე. ალბათ, მოუწევთ უკვე ერთმანეთისთვის ხმების უფრო ენერგიულად წართმევა.
– რაც შეეხება „რესპუბლიკელებს“, რა შანსები აქვთ? თავი ხომ არ გაწირეს მათ არჩევნებში დამოუკიდებლად მონაწილეობის მიღების გადაწყვეტილებით? თქვენ ახსენეთ, რომ მათი ალიანსი „თავისუფალ დემოკრატებთან“ იქნება მომგებიანი…
– დიახ, თუ გახსოვთ, ადრე როდესაც ისინი ერთად იყვნენ და შემდეგაც, ყველა ვარაუდობდა, რომ სხვადასხვა საკითხებში ისინი ერთმანეთს მხარს უფრო დაუჭერდნენ, ვიდრე შეეკამათებოდნენ. ერთგვარობის ნიშანი ამ პარტიებს აქვთ.
– მაგრამ ხომ არ გეჩვენებათ, რომ მათთან ალიანსს ყველა ერიდება?
– მე საერთოდ მეჩვენება, რომ ზოგადად, ალიანსს ამ ეტაპზე, ჩვენი პარტიები ერიდებიან. ბევრი მიზეზია საამისო. ამიტომ „რესპუბლიკელებსაც“ მემგონი გაცხადებული აქვთ, რომ არ აპირებენ არავისთან ალიანსს. მგონი დამოუკიდებლად შეუტევენ არჩევნებს. არ მგონია ჩვენ ყველაფერი ვიცოდეთ იმის თაობაზე როგორ დაიშალა საარჩევნო ბლოკი, გადაწყვეტილება როგორ მიიღეს, რომ დამოუკიდებლად უნდა გავიდნენ არჩევნებზე. მე დიდი ეჭვები მაქვს, რომ თვითონ „ქართულმა ოცნებამ“ მოისურვა ეგ და შემდეგ უკვე გადამწყვეტი ამ პარტიების პოზიცია აღარ იყო.
– თქვენ თქვით, რომ პარტიები ერთმანეთთან ალიანსს ერიდებიან. რა არის ამის მიზეზი?
– სპეციფიური სიტუაციაა. ზოგადი არითმეტიკა, რომელიც მე მოგახსენეთ ამ სპეციფიკაზე არ იყო ორიენტირებული. სპეციფიური იმ თვალსაზრისით, რომ 9 წლის მოღვაწეობის გამო „ნაციონალების“ იმიჯი დამძიმებულია. პირობითად რომ ვთქვათ, ე.წ. ციხის კადრებით. პირობითად იმიტომ ვამბობ, რომ ამის ქვეშ უნდა ვიგულისხმოთ ყველა ის დარღვევები, რაც იყო სახელმწიფოში ქონების ხარჯვასთან, წამება და ა.შ. ეს არაა პოლიტიკური საკითხები, ეს კრიმინალური საკითხებია. კრიმინალთან გაერთიანებას მოერიდა „გირჩი“ როცა გამოეყო მათ. ეს „გირჩი“ მართლა არ იყო გარეული ამ დარღვევებში. ამ ნიშნით, ძალიან გასაკვირი იქნება, რომ მათ დღეს მოისურვონ ალიანსი „ნაციონალებთან“. ამავე მიზეზით „რესპუბლიკელების“ და ალასანიას გაერთიანება საეჭვოა.
– რაც შეეხება „პატრიოტთა ალიანსს“. კვირიკაშვილმა განაცხადა, რომ მათთან და ნინო ბურჯანაძის პარტიასთან ალიანსს არც ახლა და არც მომავალში არ გეგმავს. რატომ გამორიცხავს კატეგორიულად პრემიერი მათთან ალიანსს? იმიტომ რომ ისინი პრო-რუსულად ცნობილი პარტიები არიან? მაშინ თავად „ქართულ ოცნებაზეც“ ასე ამბობდნენ, მაგრამ მან თავისი მოღვაწეობით დაადასტურა, რომ „ქართული ოცნების“ გეზი მთლად პრორუსული არ არის…
– თქვენ სწორი ბრძანდებით, რომ დამოკლეს მახვილივით იყო დაჭედებული ეგ იარლიყი „ქართულ ოცნებაზე“, რაც დაკავშირებული იყო ივანიშვილის რუსეთში მომძლავრებულ ფიგურასთან. ეს იყო არა მარტო „ნაციონალების“ ბრალდება, არამედ დასავლეთსაც ხშირად ეტყობოდა ეჭვიანობა ამ მიმართულებით. ასეთი ეჭვების გამო, ფაქტია, რომ ევროპული ორიენტაციის ალასანია და მერე ევროპული ორიენტაციის „რესპუბლიკელები“, რომლებიც დასავლეთისთვის თავიანთი ორიენტაციით ცნობილები არიან, ჩამოშორდნენ „ქართულ ოცნებას“.
ეს ქმნის იმის საფრთხეს, რომ განახლდეს ეჭვი მათ მიმართ. საკმარისია, რომ „ქართულმა ოცნებამ“ ანალოგიური ალიანსისკენ ნაბიჯი გადადგას, ეს მსჯელობის თემად მაინც რომ იქცეს, რა თქმა უნდა „ნაციონალები“ მთელ მსოფლიოს მოსდებენ, რომ რუსულმა ორიენტაციამ გაიმარჯვა კოალიციაში და აი, მიდის საქართველო რუსეთისკენ. რეალურად, ბურჯანაძე და „პატრიოტთა ალიანსი“ რუსეთისკენ იხედებიან, თუ არ იხედებიან, ამას პოლიტიკაში დიდი მნიშვნელობა არ აქვს.
საერთოდ, პოლიტიკაში რეალობას დიდი მნიშვნელობა არ აქვს, მნიშვნელობა აქვს იმიჯს – რა მიეწერება ამა თუ იმ პოლიტიკურ გუნდს საზოგადოებაში. ეს მიწერილი უფრო დიდ როლს თამაშობს, ვიდრე რეალური. რადგან ამ პარტიებს მიეწებებათ პრო-რუსული კურსი, ამიტომ „ქართული ოცნებისთვის“ ძალიან სახიფათო იქნება მათთან ალიანსი.
– პატარა პარტიები რას იზამენ? ვგულისხმობ მხარდამჭერების მხრივ პატარა პარტიებს, მათი გაერთიანება რეალურად შექმნის პოლიტიკურ ამინდს?
– სამწუხაროდ ჩვენ სანდო გამოკვლევებით არ ვართ განებივრებული და ამ დროს წინასააარჩევნოდ სწორედ ეს გამოკვლევები არის ხოლმე აუცილებელი, რომ მიხვდე რა ხდება ქვეყანაში საარჩევნო კლიმატის თვალსაზრისით. თუ ამოვალთ იმით, რაც გვაქვს, NDI და IRI-ის გამოკვლევებით, რომლებსაც არ ვენდობი, მე ეჭვი მაქვს, რომ ამ პარტიებს არ აქვთ იქ ისეთი ზომა მხარდაჭერისა, რომ მათმა გაერთიანებამ, ყოველი შემთხვევისთვის ამ სახით შექმნას 5%-იან ბარიერზე გადასვლის საშუალება.
თუ ისინი გაუერთიანდებიან რომელიმე ორთქმავალს, რომელიც ხმებს მოიტანს და ამ პარტიებს პარლამენტისკენ წაიღებს, მაშინ კიდევ არის პერსპექტივა, მაგრამ აქ კიდევ ერთი ზოგადი საკითხიც გვიშლის, თუ ისინი ვერ შევლენ პარლამენტში, ზოგადად ისმის კითხვა, არის კი საქართველოს რეალობაში ამხელა პოლიტიკური სპექტრი? თუ მათი ნახევარზე მეტი მომხრეებს ვერ იპოვის, ხომ არ არის უმჯობესი, რომ ეს ენერგიული ადამიანები, სხვა პარტიებს შეერწყან, მოღონიერდნენ და მერე დაიწყონ დამოუკიდებლობაზე ფიქრი. გავიხსენოთ, როგორ დაიწო „ნაციონალურმა მოძრაობამ“. მოქალაქეთა კავშირში იყო ჟვანია, სააკაშვილი, ბურჯანაძე. იქ დადგნენ ფეხზე, იქიდან გახდნენ საზოგადოებისთვის ცნობადი და მათმა წამოსვლამ უკვე საზოგადოებაში რეზონანსი გამოიწვია. მათმა პროტესტმა უფრო დიდი მნიშვნელობა შეიძინა.
რომელიმე მსხვილ პარტიებში შესვლა ამ ჯგუფებისა, სამუდამო შესვლას და გულზე ხელის დაკრეფას არ გულისხმობს. შეიძლება პირიქით, უფრო მოღონიერება და საზოგადოებისთვის საკუთარი პოლიტიკური ამბიციის უკეთესად ჩვენება გახდეს შესაძლებელი, ოღონდ თუ შემცირდება პოლიტიკური სპექტრი და პოლიტიკური ერთეულები გამსხვილდება, ეს მისასალმებელი იქნება.
– ისევ „რესპუბლიკელებსა“ და „თავისუფალ დემოკრატებს“ დავუბრუნდეთ, თქვენ თქვით, რომ მათი ალიანსი შესაძებელია, თუმცა, როგორც ვიცი, ისინი ცალ-ცალკე აპირებენ არჩევნებზე გასვლას…
– მგონი კი, თითოეულს ცალკე ყოფნა აქვს გადაწყვეტილი. ჩვენ ვსაუბრობდით, რომ „ნაციონალების“ მიმართ რაღაც სტერეოტიპები არის, რომელიც იმდენად პოლიტიკურიც არაა, რამდენადაც კრიმინალური. აი, რაც შეეხება „რესპუბლიკელებს“ მათთან წმინდა წყლის პოლიტიკური სტერეოტიპებია მთელ რიგ საკითხებში. კერძოდ, მიუღებელია საზოგადოებისთვის დასავლეთთან ყველაფერში დათანხმება. მაგალითად, ისე გადაწყვეტა გენდერული თუ სხვა საკითხებისა, რომლებიც დასავლეთში ბევრ ქვეყანაში წყდება. ამიტომ, ვხედავთ ქორწინების განმარტების მოშველიება მოუწია საქართველოს პარლამენტს. სხვა მთელი რიგი პოზიციები შეიძლება ჩამოითვალოს, რომელშიც „რესპუბლიკელები“ ხშირად გაგებით ეკიდებოდნენ დასავლეთის ამ პოზიციებს. ამან გამოიწვია კრიტიკული დამოკიდებულება მათ მიმართ.
ის სტერეოტიპი, რომ თუ „რესპუბლიკელებისგან“ დასავლეთმა რაღაც საკითხებში უკან დახევა მოსთხოვა, მათ შეიძლება უკან დაიხიონ, აი ეს ეჭვი გაჩნდა და უნდობლობა გაჩნდა ამ თვალსაზრისით. ამიტომ თვითონ „რესპუბლიკელებს“ საჭირო ხმების მოგროვება გაუჭირდებათ, ვიდრე „თავისუფალ დემოკრატებს“. ოღონდ ეს არ არის კატასტროფა იმ მხრივ, რომ ჯერ კიდევ არის დრო, ეს იმიჯი „რესპუბლიკელების“ მხრიდან კარგად გაცნობიერდეს და მოსახლეობას მიეწოდოს სრული ინფორმაცია, თუ როგორი ორიენტაციები აქვთ, მე ეჭვი მაქვს, ამ შექმნილ იმიჯში ძალიან ბევრია მონაჭორი, შეთხზული და საკუთარი პოზიციის რეალურ სურათს თუ მოახერხებენ და მიაწვდიან მოსახლეობას, თავად მათთვის უკეთესი იქნება. რადგან მოსახლეობის დიდ ნაწილში ეს სტერეოტიპია, მასთან ალიანსსაც მოერიდებიან.
-თუ მოხდა, რომ უმრავლესობა ვერცერთმა პარტიამ ვერ მიიღო. რა მოხდება ამ შემთხვევაში, რომელი პარტიების კოალიცია შეიძლება ვიხილოთ, თუ მულტიპარტიული პარლამენტი შეიძლება ჩამოყალიბდეს? როგორია თქვენი დამოკიდებულება მულტიპარტიული პარლამენტის მიმართ?
– ჩვენ თუ ბევრი პოლიტიკური პარტია გვექნება პარლამენტში, მოსახლეობა მოვიგებთ. იმიტომ, რომ ეს პარტიები ერთმანეთთან შეთანხმებაში და ცოცხალ ურთიერთობაში ეცდებიან, მომავალი არჩევნებისთვის რაც შეიძლება მეტად მოიგონ ჩვენი გული, მაგრამ თუკი ისეთი პარტიები გავიყვანეთ, როგორც წინა პერიოდებში გაგვყავდა და ალტერნატივის გარეშე გვამყოფებდა, მის კეთილ ნებაზე გვხდიდა დამოკიდებულს, ანალოგიურად ცუდად მოექცევა მოსახლეობას თუ კარგად, იმ ერთადერთად დარჩენილი პარტიის ნება ხდება მთავარი და არა იმ მექანიზმი, რომელიც პოლიტიკურ ცხოვრებაში იქმნება. თუკი ეს პოლიტიკური პარტიები მეტნაკლებად თანაბრად აღმოჩნდებიან, ვალდებული იქნებიან, რომ პარლამენტში კოალიცია შემქნან, ეს ნიშნავს, ვალდებული იქნებიან შექმნან საერთო წერტილები და პოზიციები, ერთმანეთს დაელაპარაკონ და მხოლოდ ხელების გადაგრეხვით არ იყოს გადაწყვეტილებები მიღებული, ამით ჩვენ მოვიგებთ, მეტი არაფერი.
ნინო ცხადაია