აპირებს თუ არა „მაგთიკომის“ შეფი პოლიტიკაში წასვლას: ექსკლუზიური ინტერვიუ დევიდ ლისთან
„მეტრონომი“ შეხვდა და ესაუბრა „მაგთიკომის“ პრეზიდენტს დევიდ ლის, რომელიც ბოლო პერიოდში, ინტერნეტის რუსეთზე მიყიდვის სერიოზულ საფრთხეებზე საუბრობს. მისი თქმით, ეს იქნება საშინელება, თუკი საქართველო ნებას მისცემს რუსებს „ვიმპელკომის“ მეშვეობით იყიდონ „კავკასუს ონლაინი“. ამასთან, „მეტრონომის“ შეკითხვას, როგორ უყურებს ის მომავალში მისი ქართულ პოლიტიკაში მოსვლის იდეას, „მაგთიკომის“ პრეზიდენტი საკმაოდ საინტერესო პასუხს იძლევა.
„მეტრონომი“: თქვენ წერდით იმ საფრთხეების შესახებ, რაც „კავკასუს ონლაინის“ რუსული კომპანიისთვის მიყიდვით შეიძლება მივიღოთ. როგორც თქვენ აცხადებთ საფრთხე მართლაც დიდია. შეგიძლიათ უფრო დეტალურად ისაუბროთ ამ საფრთხეზე?
დევიდ ლი: უპირველეს ყოვლისა, მინდა ვთქვა, რომ როდესაც ვსაუბრობ ამ საკითხზე მე ვსაუბრობ როგორც დევიდ ლი და არა როგორც კომპანია „მაგთიკომის“ პრეზიდენტი. დღეს ინტერნეტი ძალიან მნიშვნელოვანია ეკონომიკისთვის, მედიისთვის. ის არის იარაღი. თუკი გადავხედავთ ბოლო სამ წელს ვნახავთ, რომ ინტერნეტი ძირითადი დისტრიბუციის სისტემაა საერთაშორისო და ადგილობრივი გაზეთებისთვის. ის ასევე გახდა ძირითად სისტემა სატელევიზიო არხებისთვისაც. ამის მაგალითია YouTube, რომელიც ინფორმაციას მთელი მსოფლიოს მასშტაბით ავრცელებს. ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენა არის Facebook, რომელიც Twitter-თან ერთად ქმნის პოლიტიკურ და საზოგადოებრივ აზრს სხვადასხვა ქვეყნებში. თუ ქვეყანა დაკარგავს კონტროლს ინტეტრეტზე, ის დაკარგავს უნარს მიაწოდოს საკუთარ მოქალაქეებს თავისუფალი პრესა და მედიაპლურალიზმი. ამგვარად, ინტერნეტი არის ძალიან მნიშვნელოვანი ეკონომიკისთვის, პოლიტიკური ცხოვრებისთვის, ეროვნული თავდაცვისთვის. ჩვენ გვაქვს გამოცდილება, როდესაც 2008 წელს ინტერნეტი გამოყენებული იყო როგორც იარაღი. ჩვენ ეს ასევე ვნახეთ ესტონეთში. არ შეიძლება, რომ ინტერნეტი სხვა ქვეყანას ეკუთვნოდეს, განსაკუთრებით მაშინ, როცა ეს ქვეყანა შენს მხარეს არ წარმოადგენს. მე ჩემს ფეისბუქზე ხშირად ვწერდი, რომ ეს არის საშიში იდეა. მე არ ვფიქრობ, რომ საქართველო ნებას მისცემს რუსებს „ვიმპელკომის“ მეშვეობით იყიდონ „კავკასუს ონლაინი“, რადგან ეს იქნება საშინელება.
– როგორ ფიქრობთ, მთავრობას ესმის ის საფრთხეები, რაზეც ახლა საუბრობთ?
– საქართველოს მთავრობა და კომუნიკაციების ეროვნულ კომისია აცნობიერებენ რისკებს. თუმცა, არ აქვთ შესაძლებლობა გამოიყენონ კანონი, ან სახელმწიფო სტრუქტურები, რათა დაიცვან ქვეყანა საფრთხეებიგან. ეს მარტივი პრობლემა არ არის. ვინ იღებს გადაწყვეტილებებს, გვაქვს თუ არა კანონი ამ პრობლემის აღმოსაფხვრელად. ამგვარად, მე არ ვადანაშაულებ ხელისუფლებას, მარეგულირებელ კომისიას. უბრალოდ ვამბობ, თუ ისინი არა, აბა ვინ გააკეთებს ამას და თუ ეს ახლა არ მოხდა, მაშინ როდის. მე ვაცხადებ, რომ უნდა ვიმოქმედოთ და თუ ამისთვის მექანიზმები არ გვაქვს უნდა შევქმნათ ეს მექანიზმები, რადგან თუ ეს ტრანზაქცია განხორციელდა, მაშინ ძალიან გვიანი იქნება დავიბრუნოთ ინტერნეტზე კონტროლი. ვფიქრობ, ხელისუფლებას ესმის პრობლემა, თუმცა, ეს არის უკიდურესად ტექნიკური საკითხი. ნათელია, რომ პრემიერ-მინისტრი, ეკონომიკის მინისტრი, საგარეო საქმეთა მინისტრი არ არიან ინტერნეტის ექსპერტები, თუმცა ისინი უნდა მიყვნენ რჩევებს. კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის ერთ-ერთი არგუმენტი არის ის, რომ „ვიმპელკომი“ უკვე აკონტროლებს და ფლობს „ბილაინს“. ვფიქრობ, ეს არასწორი არგუმენტია ორი მიზეზის გამო. პირველი – „ბილაინი“ ყველაზე პატარა ოპერატორია, მას თითქმის არ აქვს ინტერნეტ ტრაფიკი. „კავკასუს ონლაინი“ დიდი კომპანიაა, რომლის სერვისითაც სარგებლობენ ოჯახები, კომპანიები, ბანკები, სამთავრობო უწყებები და ამას ხელში იგდებს რუსული კომპანია და ეს არის საფრთხე ნამდვილად დიდი საფრთხე. არ ვეთანხმები ზოგოერთი ექსპერტის მოსაზრებას, რომ შავ ზღვაში გამავალი ინტერნეტის ცენტრალური კაბელები არის მთავარი პრობლემა. (ავტ.„კავკასუს ონლაინი“ ფლობს შავი ზღვის ფსკერზე გამავალ მაღალი გამტარუნარიანობის 1,200 კმ სიგრძის ოპტიკურ-ბოჭკოვან კაბელს). ეს არის პრობლემის ნაწილი. მე უფრო საცალო ქსელი მაფიქრებს. უზბეკეთის შემთხვავა შესანიშნავი მაგალითია. უზბეკეთში „ვიმპელკომს“ შეეზღუდა წვდომა, რადგან ისინი ხელოვნაურად აფერხებდნენ BBC-ს მაუწყებლობას. ჩვენ ასევე ვიცით, რომ „ვიმპელკომი“ კორუფციულ გარიგებებში ხშირად მონაწილეობს. ის არის რუსული, კორუფციული კომპანია და ეს არის საფრთხე.
– კომუნიკაციების ეროვნული კომისია აცხადებს, რომ „მაგთიკომს“ უნდოდა „კავკასუს ონლაინის“ ყიდვა და თქვენი, როგორც პრეზიდენტეს განცხადებები ამით არის განპირობებული. რას უპასუხებდით მათ?
– „მაგთიკომი“ გასულ წელს მოლაპარაკებებში იყო ჩართული, თუმცა ფასის გამო შემდგომში გამოვეთიშეთ ამ მოლაპარაკებებს. ეს ყველასთვის ცნობილია. მე როგორც აღვნიშნე კომპანიის სახელით არ ვსაუბრობ. მე ვსაუბრობ როგორც დევიდ ლი. მე ვსაუბრობ ჩემი გამოცდილებიდან გამომდინარე, რომელიც რამდენიმე წელია საქართველოში ვცხოვრობ და მე ასევე 10 წლის განმავლობაში რუსეთში ვცხოვრობდი. აქედან გამომდინარე, ვფიქრობ, რომ მთავრობას, კომუნიკაციების კომისიას არ აქვს უფლება შემიზღუდოს თავისუფალი სიტყვის უფლება.
– შეგიძლიათ უფრო კონკრეტულად გაგვიმარტოთ, რატომ გადაწყვიტეთ „კავკასუს ონლაინის“ შესყიდვა?
– დიახ, აგიხსნით რატომ ვიღებდით ამ მოლაპარაკებებში მონაწილეობას. „მაგთიკომი“ ყველაზე დიდი ფიჭური კომპანიაა საქართველოში. ჩვენ გვაქვს ყველაზე დიდი სერვისი. როდესაც არის საფრთხე, რომ ამ ბაზარზე შეიძლება პრობლემა თავისუფალ ბაზარს შეექმნას, ამ თავისუფალმა ბაზარმა შეიძლება კოლაფსი განიცადოს. ჩვენ ვიცით, რომ „ვიმპელკომმა“ შეიძლება საფრთხე შეუქმნას ბაზარს.
– თემას ცოტათი გადავუხვიოთ. ცოტა ხნის წინ საქართველოში პრემიერ-მინისტრი შეიცვალა. ზოგიერთი ექსპერტი თვლის, რომ კვირიკაშვილი უფრო მეტად არის დაინტერესებული ბიზნესით. ამბობენ, რომ საქართველოში ბიზნესის კეთება მარტივია. თქვენც ასე ფიქრობთ?
– საქართველოში ბიზნესის კეთება საკმაოდ მარტივია, რეგიონის სხვა ქვეყნებთან შედარებით. წინა ხელისუფლებასაც და ამ ხელისუფლებასაც ბიზნესთან კარგი ურთიერთობა აქვს. ვფიქრობ, ახალ პრემიერ-მინისტრს, მე მასთან ლონდონში შეხვედრა მქონდა, აქვს საკმაოდ ნათელი ხედვა და არის ძალიან ჭკვიანი. მეტიც, ვფიქრობ, რომ საქართველო იღბლიანი ქვეყანაა, რადგან ასეთი ადამიანი ჰყავს. იღბლიანი ქვეყანაა იმითაც, რომ ჰყავს თავისუფალი პრეზიდენტი, წულუკიანი, რომელიც ცდილობს მოაგვაროს მართმსაჯულების საკითხები და მისი შრომა ამ მიმართულებით ასევე დასაფასებელია. მომწონს თავდაცვის, საგარეო საქმეთა მინისტრი და საერთოდ ვფიქრობ, რომ კარგი მინისტრები გვყავს, რომელთაც საკუთარი საქმე კარგად იციან.
– თქვენ პოზიტიურ მხარეებზე საუბრობთ. როგორ ფიქრობთ რა არის მთავარი დაბრკოლება უცხოელი ინვესტორებისთვის და საქართველოში რომელი სექტორებიდან შეუძლიათ მათ მოგება მიიღონ?
– ვფიქრობ, დიდი დაბრკოლება უცხოელი ინვესტორებისთვის არის ევროპაში არსებული პრობლემები. ევროპაში დღეს ბევრი პრობლემა არსებობს: მიგრაცია ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პრობლემაა. ამასთანავე, ევროპული სტრუქტურები დიდ ზეწოლას განიცდიან. ამ რეგიონში ყველაზე დიდი საფრთხე არის რუსეთი. ჩვენ გვყავს ძალიან, ძალიან აგრესიული მეზობელი. ვფიქრობ, რუსეთთან ბევრი უნდა ვიმუშაოთ, რათა დავრწმუნდეთ, რომ მათგან მეტი საფრთხე აღარ წამოვა. მე ვცხოვრობდი რუსეთში, ვიცნობ რუსებს და ვხედავ, რომ საქართველო-რუსეთის ურთიერთობები განვითარდა. რუსეთთან სავაჭრო ურთიერთობებში პრობლემას ვერ ვხედავ. რაც არ მომწონს არის ის, რომ რუსებმა არ უნდა გააკონტროლონ ჩვენი თავისუფალი სიტყვა, ინტერნეტი. აქედან გამომდინარე, ვფიქრობ, რომ ყველაზე დიდი პრობლემები ევროპაში არსებული სიტუაცია და რუსეთია.
რაც შეეხება სექტორებს, მე ვფიქრობ, ტურიზმის სექტორი ძალიან მნიშვნელოვანია. როგორც „მაგთიკომის“ პრეზიდენტი ვაცხადებს, რომ ტექნოლოგიების სფეროც ძალიან მნიშვნელოვანია.
– საქართველოში საკმაოდ ხშირია, როდესაც ბიზნესმენები პოლიტიკაში მიდიან. თქვენ თუ გიფიქრიათ პოლიტიკოსობაზე და დათანხმდებით თუ ასეთი შეთავაზე გექნებათ?
– ოდესმე ვისურვებდი ვყოფილიყავი პოლიტიკოსი საქართველოში, თუკი შევძლებ ქართული ენის კარგად შესწავლას. ვფიქრობ, საქართველოს ყველა მოქალაქე პოლიტიკურად აქტიური უნდა იყოს, რადგან ჩვენ ჯერ კიდევ საშიშ პერიოდში ვცხოვრობთ. მე ვარ ქვეყნიდან, რომელსაც დემოკრატიის დიდი გამოცდიელბა აქვს, განსხვავებით საქართველოსგან. ეს დემოკრატია შეიძლება ჩამოიშალოს, ამიტომ მნიშვნელოვანია სამოქალაქო აქტიურობა. ვფიქრობ ამ ეტაპზე საქართველო სწორი მიმართულებით მიდის. სამწუხაროდ, საქართველოში ცხოვრობენ ადამიანები, რომლებისთვისაც დემოკრატია მნიშვნელოვანი არ არის. მათთვის მნიშვნელოვანი არ არის, კანონის უზენაესობა, თავისუფალი სიტყვა. ვფიქრობ ხალხის ეს პატარა ჯგუფი ბედნიერი იქნება, თუ საქართველო ისევ რუსეთის ნაწილი გახდება. მე ჩემი შესაძლებლობებიდან გამომდინარე, ყველაფერს ვაკეთებ, რომ საქართველო იყოს ევროპის ნაწილი. თუ ოდესმე პოლიტიკოსი ვიქნები, სწორედ ამ გზას გავაგრძელებ, თუმცა, ამ ეტაპზე ჩემს საქმეზე ვარ ორიენტირებული.
– ბოლოს, მინდა გკითხოთ როგორც ბრიტანელს, დიდ ბიტანეთსა და ევროკავშირის ურთიერთობაზე. რამდენიმე თვეში რეფერენდუმია დაგეგმილი, სადაც ხალხის გადაწყვეტს დატოვოს თუ არა ქვეყანამ ევროკავშირი. როგორია თქვენი დამოკიდებულება ამ საკითხისადმი?
– პირადად მე ვისურვებდი, რომ დიდმა ბრიტანეთმა ევროკავშირი არ დატოვოს. ბრიტანეთი ევროპაში ერთ-ერთი უძველესი დემოკრატიის ქვეყანაა. როგორც ქვეყანა, არაჩვეულებრივი მაგალითია იმის, როგორ თანაცხოვრობს რამდენიმე ქვეყანა ერთ სახელმწიფოში. ვფიქრობ, სწორი ნაბიჯია ხალხს მიანდო აღნიშნული საკითხი, რადგან ეს დომოკრატიული პროცესის ნაწილია.
მჯერა, რომ გაერთიანებული სამეფო უფრო ძლიერი სახელმწიფო იქნება ევროკავშირში, ვიდრე მის ფარგლებს გარეთ. ვფიქრობ, ადამიანთა უმეტესობა, განათლებული ხალხი დაუჭერს მხარს ევროკავშირში დარჩენას.
მარიამ ვარადაშვილი