რას ფიქრობს ქართულ პოლიტიკურ ისტებლიშმენტზე, როგორ აფასებს რუსეთ-საქართველო-უკრაინის კრიზისსა და როგორია მისი აზრით, კულტურის სფეროში არსებული რეალობა – მწერალი ლაშა ბუღაძე მეტრონომს მსოფლიოსა და საქართველოში მიმდინარე საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ თემებზე ესაუბრა.
რომელი ლიტერატურული ნამუშავარი ასახავს ჩვენს ქვეყანაში არსებულ რეალობას? რომელი ჟანრის წიგნში ვცხოვრობთ დღეს?
მე ვფიქრობ, რომ ჩვენს შემთხვევაში ყველაზე მეტად აბსურდის ჟანრი მოერგება. ზოგადად, უფრო ფრანც კაფკასეული რეალობაა, სადაც ადამიანები მოქმედებენ, გარკვეული რუტინაა, მაგრამ არსებობს დიდი დაღლილობა, უიმედობის განცდა – თითქოსდა, არაფერი ხდება ძალიან მკვეთრად, მაგრამ შფოთი მუდმივად არსებობს და თითქოს, არსებობს რაღაცნაირი კოლექტიური დანაშაულის განცდა, რომ ვერ ვთავისუფლდებით ამისგან. თითქოს, ვერ ვარღვევთ იმგვარ მდგომარეობას, რომელიც მოიცავს პასიურ სოციალურ დეპრესიას.
რომელია თქვენი სამაგიდო წიგნები, ბოლოს რა წიგნი წაიკითხეთ და რის წაკითხვას ურჩევდით მკითხველს?
ბოლოს წაკითხული წიგნი ჩემთვის არ არსებობს, რადგან მე სულ ვკითხულობ – ვკითხულობ ერთად რამდენიმე წიგნს. უკვე მრავალი წელია, ასეა, ამიტომ, ეს არის მუდმივი პროცესი. მიყვარს წაკითხული წიგნების გადაკითხვაც, დაბრუნება დიდ ლიტერატურაში. ასეთი ძალიან ბევრია: ყოველთვის მიყვარს ოდისეას ჩაკითხვა, ახალი აღთქმის ტექსტის, დამთავრებული რომელიმე თანამედროვე ავტორით, ანდაც რომელიმე დიდი კლასიკოსის რომანით. თუმცა, ყოველთვის მიყვარს ახალი ტექსტის აღმოჩენა.
თვლით თუ არა, რომ დღევანდელ საქართველოში კულტურა არის პროპაგანდის იარაღი?
კულტურას პროპაგანდის იარაღად იყენებს ხოლმე ხელისუფლება – რეჟიმები იყენებენ. ვფიქრობ, რომ ამ შემთხვევაში, ჩვენი დღევანდელი ხელისუფლება გარკვეულ ორგანიზაციებსა და ადამიანებს იყენებს, რომ მათ არ ჰქოდეთ თავისუფალი ნება, ვინაიდან ისინი ფინანსურად დაკავშირებული არიან ხელისუფლებასთან, მაგრამ კულტურა, როგორც პროპაგანდა, არ არის გამოყენებული უშუალოდ საქართველოში, ამას ვერ ვიტყოდი. თუმცა, საქართველოში მუშაობს პროპაგანდა და ეს არის დაკავშირებული რუსეთთან. რუსული პროპაგანდა, გარკვეულწილად, თავისი პოლიტიკური თუ მედია სატელიტებით იყენებს ისტორიას, ტრადიციებს, ანუ ისეთ სფეროებს, რომლებიც დაკავშირებულია კულტურასთან, იმის წარმოსაჩენად, რომ რუსეთში ეს ყველაფერი გადარჩება, დასავლეთი კი ამას წალეკავს.
რას ეტყოდით ხელოვნების სფეროს იმ წარმომადგენლებს, რომლებსაც დღემდე მიაჩნიათ, რომ საქართველოს ხსნა რუსეთშია?
ხსნა ძალიან ფართო ცნებაა. თუ ვსაუბრობთ პოპკულტურაზე, მათ შესაძლოა, ჰქონდეთ ფინანსური ინტერესი. არამგონია, ეს იყოს ფასეულობრივი და ღირებულებითი. თუმცა, ეს ნებისმიერ შემთხვევაში ღირებულებითი კომპრომისი გამოდის იმის გათვალისწინებით, რომ რუსეთი საქართველოს მტერია.
უნდა აიკრძალოს თუ არა ქვეყანაში რუსული პროდუქტი, რუსული მუსიკა და ა.შ.
მე ვფიქრობ, რომ ეს ადამიანების ინდივიდუალური არჩევანიც შეიძლება იყოს, გააჩნია სფეროებსაც. პოპკულტურა, როგორც ექსპანსიის ნაწილი, ეს ძალიან ფართო თემაა და მე მეშინია ხოლმე ვიხმარო სიტყვა “აკრძალვა”, თუნდაც, როდესაც საქმე ეხება ყველაზე უგვან და ყველაზე სამარცხვინო, მაგრამ სახელოვნებო სფეროს. აი, რაზეც არანაირი სენტიმენტი არ მაქვს და არ მომერიდება ამ სიტყვის გამოყენება, ეს არის მტრული დაფინანსებული პროპაგანდის აკრძალვა, რომელსაც არანაირი კავშირი არ აქვს სიტყვის თავისუფლებასთან – ეს არის კრემლიდან დაფინანსებული რადიკალური ჯგუფები და ორგანიზაციები, რომელთაც მოაწყვეს 5 ივლისის დარბევა, როგორიცაა “ალტ-ინფო“, რომელიც ახლა ვითომდა ტრანსფორმირდა პოლიტიკურ ორგანიზაციად. აი ეს, ნამდვილად არის ძალიან სახიფათო, საქართველოს სუვერენიტეტის წინააღმდეგ მოქმედი აგრესიული ჯგუფი, რომელსაც, როცა დასჭირდება პუტინს, ძალიან მძიმედ გამოიყენებს ქართული საზოგადოების წინააღმდეგ. ეს არის დიდი პრობლემა და არა ტაქსიში ან კაფეში ჩართული რუსული მუსიკა. მე თვითონ კლასიკური მუსიკის მოყვარული ვარ და ჩემი უსაყვარლესი მუსიკოსები არიან დიდი რუსი კომპოზიტორები – ჩაიკოვსკიდან დაწყებული, სკრიაბინით დასრულებული.
თქვენი აზრით, არის თუ არა კულტურის მინისტრი, თეა წულუკიანი ცენზორი – როგორ დაახასიათებდით მას?
თეა წულუკიანი არის კლასიკური, “ქართული ოცნების“ ფანატიკური წარმომადგენელი, რომელიც ცდილობს ლოიალური ხალხის დამორჩილებას, მათ შეკავშირებას საკუთარი ძალაუფლების და ხელისუფლების პირობებში. ამიტომაც, მისი თავდასხმები მუზეუმებზე, მისი თავდასხმები მწერალთა კონკურსზე [„ლიტერა“] იმის მცდელობებია, რომ რაც შეიძლება ბევრი მონა იყოს მის გარშემო; ადამიანებმა ხმა ვერ ამოიღონ. თუ მას არ დაემორჩილები და არ ემლიქვნელები, ისინი თავისუფლდებიან სამსახურებიდან. ანუ, ის პროფესიონალებს სწირავს საღატაკისათვის და მათ ფინანსურ მარგინალიზაციას ეწევა. ეს საბჭოთა პერიოდის კლასიკური გადმონაშთია.
თქვენი აზრით, უნდა იყოს თუ არა საქართველოს მესამე პრეზიდენტი ციხეში?
არა, რასაკვირველია. აბსოლუტურად ვერ ვხედავ საჭიროებას, მით უმეტეს – ახლა. ვფიქრობ, რომ მისი შეცდომაც იყო აქ ჩამოსვლა. ვითარებაში, როდესაც უკრაინის მიმართ ასეთი ექსპანსიაა რუსეთის მხრიდან, მე ვფიქრობ, რომ ის ახლა სწორედ უკრაინაში იქნებოდა ძალიან ფუნქციური და აქტუალური, რადგან ის არის მთავარი მოწმე იმ ისტორიული ტრაგედიის – 2008 წლის ომის, როდესაც რუსეთი თავს დაგვესხა. ამიტომ, პარალელიზაცია იქნებოდა ძალიან მნიშვნელოვანი, რადგან, ფაქტობრივად, რუსეთი იგივე სცენარით მიდის, რაც ჩვენზე გამოიცადა, როგორც უმძიმესი ექსპერიმენტი. ეს ჩვენი ხვედრია ხოლმე, რომ პირველად, ექსპერიმენტი ყოველთვის ჩვენზე ტარდება. ამიტომ, ვფიქრობ, რომ ის ძალიან დაეხმარებოდა, რადგან ქართული ხელისუფლების მიმართ არანაირი მოლოდინი არამაქვს, მათ შორის არც არავის არააქვს ისეთი ავტორიტეტი, რომ ვინმეს მათი სიტყვის მოსმენა უნდოდეს. ამიტომ, ეს მუდმივი ციტირება, პარალელიზაცია, თუ რა დაემართა საქართველოს, იქნებოდა ძალიან მნიშვნელოვანი და საერთოდ არ მესმის, რატომ უნდა იჯდეს ციხეში, საზოგადოებისთვის სახიფათოა? მით უმეტეს, როდესაც მკურნალობის საკითხი დგას. მე აქ არ ვლაპარაკობ სიმპათიასა და ანტიპათიაზე, ის არის პოლიტიკური პატიმარი და გონივრულია სამკურნალოდ მისი საზღვარგარეთ გაშვება. ჩემი აზრით, ის რომ ახლა უკრაინაში ყოფილიყო, ბევრს ილაპარაკებდა, ივანიშვილის გალიაში კი არ იჯდებოდა, არამედ იჯდებოდა ბევრი საერთაშორისო მედიის თოქ-შოუში, ბევრიც აქვს მოსაყოლი. ახლა, ეს უფრო მნიშვნელოვანი იქნებოდა არა მისთვის, არამედ, საქართველოსთვის. მე ასე ვუყურებ ამას.
[ლაშა ბუღაძე იმასაც აღნიშნავს, რომ საქართველოს საკითხი გაცილებით აქტიურად უნდა ფიგურირებდეს საერთაშორისო დონეზე, ვიდრე ეს ახლაა]
ბევრად უფრო მეტი უნდა იყოს საქართველოზე ლაპარაკი და საქართველოც მუდმივად უნდა იყოს კონტექსტში, რადგან ახლა საქართველოს სიმართლეზე ლაპარაკი, ეს არის ჩვენი ქვეყნის ერთგვარი რევანში პუტინზე და დასავლეთის ყურწაყრუებულ ნაწილზე, იმ კოლექტიურ ტალიავინებზე, რომელთაც ეს სამარცხვინო კვლევა გამოაქვეყნეს ისე, რომ ქართველები ამბობენ – რუსებმა ისროლესო, რუსები ამბობენ – ქართველებმა ისროლესო, მაგრამ ჩვენ არ ვიცით, ვინ ისროლა სინამდვილეშიო – ასეთი დასკვნა, რომ გამოაქვეყნეს.
დაგვიხასიათეთ ბიძინა ივანიშვილი ერთი წინადადებით…
ის ოლიგარქია, რაც ნიშნავს საკმაოდ სამწუხარო რაღაცას, რაც პოლიტიკას ადუნებს, აბეჩავებს და უფუნქციოს ხდის. ძალიან მძიმეა, როდესაც ადამიანი, რომელსაც ძალიან დიდი ფული აქვს, ფარულად მართავს ხელისუფლებას და ამას აკეთებს მისი და არა საქართველოს ინტერესების შესაბამისად. ივანიშვილის შეფასება მოხდება ისტორიულად, მას შემდეგ, რაც ის შეეშვება ხელისუფლების გავლენის ბერკეტებს. ის ჯერ მოქმედია. რომ არ ჩანს და უჩინარია, იმას არ ნიშნავს, რომ ის არ მოქმედებს. ამიტომაც იყო ერთ-ერთი ყველაზე სამარცხვინო, ე.წ. პრემიერი, რომელიც ისეთი განცდა გამიჩნდა, რომ მიუნხენში თავისი პატრონის ბიზნესის საკითხების მოგვარებისთვის იყო ჩასული და არა საქართველოს ინტერესების დასაცავად, რადგან ის არ არის საქართველოს პრემიერი. ის არის ბიძინა ივანიშვილის მორჩილი კლერკი. ივანიშვილი როდესაც წააგებს არჩევნებში და დამარცხდება, ისტორია მას შეაფასებს პოზიტიურადაც და ნეგატიურადაც.