„მეტრონომის“ ექსკლუზიური ინტერვიუ პოლიტიკური იდეების ისტორიკოს გრიგოლ გეგელიასთან
პოლიტიკური იდეების ისტორიკოსი გრიგოლ გეგელია „მეტრონომთან“ მოახლოებულ არჩევნებზე პარტიების შანსებს აფასებს, მათ შესაძლო ალიანსებსა და მრავალპარტიულ პარლამენტზე საუბრობს. მისი თქმით, ამ გადმოსახედიდან ჯერ კიდევ ადრეა რაიმე ზუსტი პროგნოზის გაკეთება, რადგან შეიძლება მომდევნო თვეებში ბევრი რამ შეიცვალოს. ის ფიქრობს, რომ ყველა პარტიამ არჩევნებში დამოუკიდებლად უნდა მიიღოს მონაწილეობა.
„მეტრონომი“: საკმაოდ საინტერესო წინასაარჩევნო პერიოდი გველის. ეს არჩევნები იმით იქნება გამორჩეული, რომ კონკრეტული გამოკვეთილი ლიდერი არ არსებობს. თქვენი აზრით, შეძლებს პარტია „ქართული ოცნება“ არჩევნებამდე ელექტორატის მობილიზებას, რათა არჩევნებში შედარებითი უპირატესობა მოიპოვოს?
გრიგოლ გეგელია: მე მგონია, რომ „ქართული ოცნება“ არჩევნებში საბოლოო ჯამში მაინც გაიმარჯვებს. ამიტომ, რაღაც განსაკუთრებული მობილიზაცია არ სჭირდება. მას ჰყავს ამომრჩევლის თავისი სოციალური ბაზა. ის ხალხი მისცემს მას კვლავ ხმას. აქ ე.წ. უალტერნატივობის ფაქტორი მაინც ითამაშებს, რაც ასევე „ქართული ოცნების“ წისქვილზე დაასხამს წყალს. საქმე ის არის, რომ კი გამოჩნდა, ერთი შეხედვით ახალი პარტიები, მაგრამ რეალურად მესამე გზა, რაიმე განსხვავებული და ახალი არ გამოჩენილა. არამც და არამც ახალი არ არის „გირჩი“. ხშირად ფუთავენ, როგორც რაიმე ახალს, განსხვავებულს, ეს არ არის არაფერი განსხვავებული. ეს რაღაც მხრივ არის „ნაციონალური მოძრაობის“ პოლიტიკის გაგრძელება, იგივე ეკონომიკის თვალსაზრისით და რაღაცებში არის ერთი-ორი ვითომ ორიგინალური იდეის დამატება. ეს არ არის ახალი კონცეფცია ქვეყნის მართვის. „ქართულ ოცნებას“ ისევ იგივე კონტექსტი აქვს, სადაც მხოლოდ ის იქნება ბევრისითვის მისაღები და არჩევანი.
– რადგან „გირჩს“ შეეხეთ, თქვენი აზრით, ამ ახალ პოლიტიკურ ორგანიზაციას რა შანსები აქვს არჩევნებზე. ის „ნაციონალური მოძრაობისგან“ წამოსული წევრებისგან შედგება, რაც საზოგადოებაში მთლად პოზიტივს არ იწვევს. წაართმევენ თუ არა „ნაციონალებს“ ხმებს და გადალახავენ თუ არა ისინი ბარიერს?
– მათი შანსები ძალიან დაბალია. შესაძლოა, საპარლამენტო ბარიერიც ვერ გადალახონ. მაგრამ, გინდ პარლამენტში ადგილები მოიპოვოს, ის არ იქნება სერიოზული ძალა, ყოველ შემთხვევაში წლევანდელი მოწვევის პარლამენტში. თუ რა იქნება მომავალში ამას, რა თქმა უნდა, ვნახავთ.
რაც შეეხება იმას, რომ ზოგიერთი მათგანი „ნაციონალებისგანაა“ წამოსული, პირადად მე ამაში პრობლემას ვერ ვხედავ. აქ შეიძლება იყოს მორალური ხასიათის პრობლემა, მაგრამ მთავარია დემოკრატიული არჩევანის გაკეთებისას ჩვენ პოლიტიკოსები შევაფასოთ იდეების ავკარგიანობის თვალსაზრისით. და თუ ასე ვიზამთ, ვფიქრობ ნათელია, რომ გირჩის არჩევა არ შეიძლება. ის საკმაოდ მძაფრი, ნეოლიბერალური პოლიტიკა, რაც „გირჩს“ აქვს, საქართველოსთვის ძალიან ცუდია.
შეიძლება რაღაცებში ეკონომიკური ზრდა მართლაც განახორციელოს, რითიც მემარჯვენეები ყოველთვის გვემუქრებიან, მაგრამ ეკონომიკურ პოლიტიკას აქვს პოლიტიკური ეფექტები და ჩვენ არაერთხელ გვინახავს, რომ ნეოლიბერალურ, ხისტ, რადიკალურ პოლიტიკას აქვს ძალიან ბევრი არასწორი პოლიტიკური და სოციალური ეფექტი.
ქვეყნის მართვა მხოლოდ ეკონომიკური ზრდა ხომ არ არის? აქ ცხოვრობენ ადამიანები, რომლებსაც საკუთარი გაჭირვება, იმედები და შიშები აქვთ. როდესაც სახელმწიფო არ არის მთავარი გარანტორი იმისა, რომ ეს შიშები შეამციროს და ადამიანის კეთილდღეობაზე იზრუნოს, მაშინ სხვა ინსტიტუტები, ან გარე ძალები ხდებიან ამ იმედების მაკონტროლებლები. ეს საქართველოს ეროვნულ უსაფრთხოებასაც ძალიან დიდ პრობლემებს უქმნის.
– გადავიდეთ „რესპუბლიკელებზე“. თქვენი აზრით, იმით, რომ მათ არჩევნებში დამოუკიდებლად მონაწილეობის გადაწყვეტილება მიიღეს, თავი ხომ არ გაწირეს? ალიანსს რაც შეეხება, ისინი ამბობენ, რომ არავისთან აპირებენ, მაგრამ თქვენი აზრით, რადგან იდეოლოგიურად ყველაზე ახლოს „თავისუფალ დემოკრატებთან“ არიან, ხომ არ იქნებოდა მომგებიანი მათი ალიანსი?
– პირველ რიგში, კი, შეიძლება „რესპუბლიკურმა“ პარტიამ არჩევნებში მარტო მონაწილეობის გადაწყვეტილებით გაცილებით დიდი რისკის ქვეშ დააყენა საკუთარი თავი, იმიტომ, რომ რა თქმა უნდა, კოალიციის ფარგლებში დარჩენილი უკვე გარანტირებულ ხმებს მიიღებდა, მაგრამ საბოლოო ჯამში, მათი გადაწყვეტილება სწორი მგონია. პირველად საკუთარ და ქვეყნის ისტორიაში, ისინი იყვნენ ხელისუფლებაში, მათ ეკავათ თანამდებობები, მათ შორის საკმაოდ სერიოზულებიც.
ახლა ქართველ ხალხს უნდა წარუდგინონ თავისი საქმიანობა და ჰკითხონ თუ რას ფიქრობენ მათზე უკვე ამის ფონზე, მას შემდეგ რაც მათ უკვე მიიღეს მონაწილეობა ორი დიდი უწყების სრულიად სახელმწიფოს მართვაში. ამიტომ, მათ ხალხს ახლა უნდა მოსთხოვონ დემოკრატიული მანდატი ამ საქმეებისთვის. ეს ერთგვარი ტესტია, რაც სრულიად დემოკრატიული და მისასალმებელია.
ჩემი აზრით, კარგია, როცა ძალები „ქართული ოცნებიდან“ გამოვიდნენ… ეს კარგია დემოკრატიისთვის, პლურალიზმისთვის, იმიტომ, რომ ძალიან ბევრი, ვინც „რესპუბლიკელებს“ ხმას არ მისცემდა, ახლა ხმას მისცემს. საბოლოო ჯამში, მგონია, მათ მაინც კოალიციურად მოუწევთ მოქმედება, რადგან ჯერ კიდევ ბევრი წლის განმავლობაში. ეს ძალა ცალკე, როგორც პარტია, მმართველი უმრავლესობის სახით ვერ მოვა. ამიტომ, ყოველთვის იქნება კოალიციის შექმნის საკითხი მათ დღის წესრიგში.
რაც შეეხება „თავისუფალ დემოკრატებთან“ ალიანსს, ისინი არიან ბუნებრივი მოკავშირეები „რესპუბლიკელების“ იდეოლოგიურადაც, კულტურულადაც და ეთიკურადაც. მე ვფიქრობ, რომ ისინი ერთად მუშაობას შეძლებენ, მაგრამ მიმაჩნია, რომ არჩევნებზე ისინი მაინც ცალ-ცალკე უნდა გავიდნენ.
– ისე… თან „თავისუფალი დემოკრატებიც“ მასთან ალიანსს ერიდებიან…
– ვფიქრობ, ორივე ერიდება და სწორსაც შვებიან. თუკი ეს ალიანსი საერთოდ შედგება ეს იქნება პრაგმატული მოსაზრებებიდან გამომდინარე, იმისათვის, რომ რაღაც უფრო მეტი შეძლონ ერთად.
თუმცა ჯერჯერობით არ ვარ დარწმუნებული, რომ მათი გაერთიანება შექმნის საჭირო რაოდენობის მხარდაჭერას, იმისათვის, რომ ქვეყანა მართონ. ძალიან რთულია რამდენიმე თვით ადრე რაიმეს თქმა, მითუმეტეს, საქართველოში, როცა ყოველ წუთს შეიძლება რაღაც შეიცვალოს.
– თქვენ ფიქრობთ, რომ „რესპუბლიკელები“ ცალკე მოახერხებენ ბარიერის გადალახვას?
– რამდენიმე წლის წინ ვიტყოდი, რომ არა, მაგრამ ახლა როდესაც ისინი პირველად ისტორიაში ქვეყნის თანამმართველები იყვნენ და ეკავათ საკმაოდ სერიოზული თანამდებობები, ამის ფონზე მათ აქვთ შანსი, რომ ბარიერი გადალახონ. თუმცა, საბოლოოდ ყველაფერი ისევ და ისევ დამოკიდებულია შემდეგ თვეებზე, იმაზე თუ როგორ ითამაშებენ, რამდენად სწორედ და რას გააკეთებენ ხალხთან და არა ფარდის მიღმა იმიტომ, რომ საბოლოო ჯამში მანდატს იძლევა ხალხი.
– გადავიდეთ „თავისუფალ დემოკრატებზე“. თუ გამოკითხვის შედეგებს შევხედავთ, „ქართული ოცნებისა“ და „ნაციონალური მოძრაობის“ შემდეგ ისინი არიან რეიტინგში, რა თქმა უნდა მათ „რესპუბლიკელებზე“ მეტი შანსები აქვთ არჩევნებზე…
– გამოკითხვებში გამოვლენი პროცენტებს თუ შევხედავთ, ასე ჩანს. აქ ერთი ფაქტორი ისიცაა, რომ „თავისუფალი დემოკრატები“ უფრო ადრე გავიდნენ კოალიციიდან და უფრო დიდი ხანი გაატარეს ოპოზიციაში. ამას, რა თქმა უნდა, გარკვეული გავლენა აქვს საზოგადოებრივ აზრზე. რადგან ალასანია კოალიციიდან უფრო დიდი ხნის გასულია, ის უფრო მეტად აღიქმება ოპოზიციად.
თუმცა, ისიც ფაქტორია, რომ ალასანიას მიმართ საზოგადოებაში გაცილებით უფრო ნაკლები ირაციონალური აგრესია არსებობს, მიუხედავად იმისა, რომ მისი და „რესპუბლიკური პარტიის“ მსოფლხედვა ძალიან მსგავსია.
„რესპუბლიკელების“ წინააღმდეგ, მთელი მითოლოგია არსებობს. მათ შესახებ უამრავ მცდარ ინფორმაციას ვისმენთ, რაც შემდეგ ტრიალებს და იღებს უფრო მძლავრ სახეს. ეს საბოლოო ჯამში მათ წინააღმდეგ მუშაობს.
– „პატრიოტთა ალიანსს“ რაც შეეხება. კვირიკაშვილმა განაცხადა, რომ მათთან და ნინო ბურჯანაძის პარტიასთან ალიანსს არც ახლა და არც მომავალში არ გეგმავს. რატომ გამორიცხავს კატეგორიულად პრემიერი მასთან ალიანსს? იმიტომ რომ ისინი პრო–რუსული პარტიები არიან? მაშინ თავაც „ქართულ ოცნებაზეც“ ასე ამბობდნენ, მაგრამ მან თავისი მოღვაწეობით დაადასტურა, რომ მათი გეზი მთლად პრორუსული არ არის..
–აბსოლუტურად ვიზიარებ პრემიერის განცხადებას პოლიტიკურადაც, მორალურადაც, ისტორიულადაც და უკლებლივ ყველა მიმართულებით. საერთოდ, პრემიერი მგონია გაცილებით უფრო წესიერი ადამიანი და პოლიტიკოსია, ვიდრე არაერთი სხვა მის პარტიაში, რომლებმაც თქვეს, რომ არ გამორიცხავდნენ ბურჯანაძესთან, ინაშვილთან და მსგავსი ტიპის პოლიტიკურ ძალებთან ალიანსს, რაც აბსოლუტურად კატასტროფულია ჩვენი სახელმწიფოსთვის.
ეს ძალები აბსოლუტურად გადააგვარებენ ჩვენს ქვეყანას ბოლომდე. ესენი არიან აბსოლუტურად უმეცარი ძალები, რომლებმაც ქვეყნის მართვა საერთოდ არ იციან და რადგან თვითონ არ იციან, საკმაოდ მარტივად, ქვეყანას პირდაპირ კრემლის დირექტივებით მართავენ.
ეს ნიშნავს, რომ ჩვენს ქვეყანაში საბოლოოდ დაბრუნდება რუსული გავლენა, ჩვენი ეკონომიკა განადგურდება, ყველაფერი საბოლოოდ ამას შეეწირება. ვისაც ეს დღემდე არ ესმის, მან არაფერი იცის ამ ქვეყნის და საქართველოს ისტორიის ბოლო საუკუნეების შესახებ.
ეს არის საქართველოს მორალური არჩევანი. ეს ხალხი არ უნდა გავაჭაჭანოთ პოლიტიკაში არც ერთი გაგებით. მათ პოლიტიკურობას ვერ ავუკრძალავთ, რადგან მათგან განსხვავებით ჩვენ ვიცავთ თავისუფლებას და წესიერებას, მაგრამ ჩვენი მორალური გადაწყვეტილების ნაწილია არ ავირჩიოთ ისინი პარლამენტში.
– რაც შეეხება პატარა პარტიებს, ვგულისხმობ მხარდამჭერების მხრივ პატარა პარტიებს, მატი გაერთანება შექმნის თუ არა რაიმე პოლიტიკურ ამინდს?
– იმისათვის, რომ პარტიამ გაიმარჯვოს რამდენი რამეა საჭირო. ერთი ეს არის ფული, მეორე ინსტიტუციური წყობა, პარტიას ქვეყნის მასშტაბით უნდა ჰქონდეს გადგმული ფესვები. თუ ამ პატარა პარტიებს მსგავსი რამ აქვთ, მაშინ ბუნებრივია რაღაც ამინდს შექმნიან, მაგრამ საბოლოო ჯამში, არ მგონია, რომ ისინი შექმნიან რაიმე განსაკუთრებულ პოლიტიკურ ამინდს. პატარა პარტიები ძალიან ხშირად პროტესტის მოძრაობები უფრო არიან, ვიდრე მმართველობის პარტიები. უმეტესი არის ორიენტირებული ერთ ან ორ თემაზე, ან საერთოდ არაფერზე.
საქართველოში მათი უმრავლესობა კვლავაც იქნება ძალიან მარგინალური ძალა და ვერაფერს შესთავაზებენ ხალხს. ეს გამოიწვიევს იმას, რომ ერთი, ან უკეთეს შემთხვევაში, ორი პარტია იქნება დომინანტური, სხვები კი დარჩებიან მარგინალურ ძალებად. ჩემთვის სხვა რამ იქნებოდა უფრო სასურველი, რაც არის უფრო მეტი პატარა პარტიის შესვლა პარლამენტში და უფრო მეტი პოლიტიკური მრავალფეროვნება.
– დიახ, მულტიპარტიულ პარლამენტზეც მინდოდა მეკითხა, რამდენად შესაძლებელია წელს ეს?
– ამაზე ძალიან ხშირად არის საუბარი. მე მგონია, რომ ეს ძალიან სასურველი აზროვნებაა, თუმცა ცოტათი უტოპიური აზრია, რომ წელს რაიმე შეიცვლება მნიშვნელოვვნად და ნამდვილად მრავალპარტიულ პარლამენტს მივიღებთ. მე მგონია, რომ იგივე ძალები იქნებიან დომინანტური. სამწუხაროდ, პოლიტიკური ინფრასტრუქტურა არ არის ადეკვატური კანონის დონეზე, ქვეყნის დონეზე, მოწყობის დონეზე იმისათვის რომ უფრო მრავალფეროვანი პარლამენტი მივიღოთ. შესაბამისად არ ველი ძალიან დიდ განსხვავებას.
– და ბოლოს, თუნდაც თქვენი პოლიტიკური გემოვნებიდან გამომდინარე, რომელი პარტიების ალიანსს ივარაუდებდით წინასაარჩევნოდ?
– წინასაარჩევნოდ არ ვისურვებდი არცერთს, ძალიან მინდა, რომ ხალხმა ჯერ ხმა მისცეს თითოეულს და გავიგოთ, ვის რა ლეგიტიმაცია აქვს. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. შემდეგ შეგვიძლია ვიფიქროთ გადანაწილებაზე. მე არ მინდა ვიფიქრო კონკრეტულ სახელებზე და გვარებზე ამ ეტაპზე. ცხადია, რომ ისინი დაიყოფიან. ერთია კონსერვატორ-ლიბერალები, რომლებშიც შევლენ ძალები, რომლებიც არიან ცენტრისტი მემარჯვენეები ფილოსოფიითაც და ეკონომიკური პოლიტიკითაც. ასეთები საკმაოდ უხვად არიან, განსაკუთრებით პრო-დასავლურ ძალებს შორის სადაც თითქმის ყველა ასეთია.
მეორე არის ე.წ. ტრადიციონალისტების ბანაკი, სადაც არ არის ცოტა ხალხი. ისინი შეიძლება ერთად დადგნენ, მაგრამ ძალიან საეჭვოა, რომ მათ იმდენი მხარდაჭერა მოიპოვონ, რამდენიც საჭიროა ქვეყნის სამართავად.
მესამე, იდეაში იქნებოდა, ცენტრისტული მემარცხენე ძალები, მაგრამ ასეთი ძალები ფაქტობრივად არ გვაქვს, რეალურად. სამწუხაროდ, ნოე ჟორდანიას ხელისუფლების შემდეგ საქართველოში პოლიტიკურად ორგანიზებულ მემარცხენეობას ფაქტობრივად არ უარსებია.
ნინო ცხადაია